تدبر در دین

[میلاد سودی]

کلمه رحمان بر کثرت و بسیاری رحمت دلالت دارد و کلمه رحیم که ثبات و بقا و معنی دوام را می‌رساند پس خدای رحمان معنایش خدای با رحمت زیاد است و خدای رحیم معنایش خدای با رحمت دائمی است پس کلمه رحمان شامل عموم موجودات و انسان ها از مومنین و کافر میشود و کلمه رحیم بر نعمت دائمی و رحمت ثابت و باقی او دلالت میکند رحمتی که تنها شامل حال مومنین است که فناناپذیر است و آن عالم آخرت است
پس رحمان عام است و شامل مومنین و کافر میشود و رحیم خاص مومنین است

[میلاد سودی]

الحمد الله
کلمه حمد به معنای ثنا و ستایش در برابر عمل زیبایی است که ثنا شونده به اختیار خود انجام داده است برخلاف کلمه مدح که هم این ثنا را شامل می‌شود و هم ثنا بر عمل غیر اختیاری را بعنوان مثال برای بوی خوش یک گل نمی توانیم بگوئیم آن را حمد کردم بلکه تنها میتوانیم بگوئیم آن را مدح کردم چون بوی خوش گل غیراختیاری است و موهبتی از طرف خداوند متعال است .
هرچیزی که خلق شده است به آن جهت که خالق آن خداست زیباست (آن خدائیکه هرچه را خلق کرده زیبایش کرده سوره سجده آیه ۷)

[میلاد سودی]

پس زیبایی دور مدار خلقت است همچنانکه خلقت دور مدار زیبایی است و خداوند متعال هیچ چیز را به اجبار کسی خلق نکرده و هیچ کاری را به اجبار کسی انجام نمی‌دهد پس هرچه را خلق کرده با علم و اختیار خود انجام داده است (اوست خدای واحد قهار سوره زمر آیه ۴)
و خداوند هم در آسمائش زیباست هم در کارهایش و هر زیبایی از او بوجود می آید و صادر می‌شود ( خداست که معبودی جز او نیست و او را است اسماء حسنی سوره طه آیه ۸)
و جای دیگر فرموده (خدای را هست اسماء حسنی پس او را به آن اسماء بخوانید و آنانرا که در اسماء او کفر می‌ورزند رها کنید و به خودشان واگذارید سوره اعراف آیه ۱۸۰)
پس خدای متعال هم در برابر اسماء جمیلش سزاوار ستایش است و هم در برابر کارهای زیبایش.

[mhjboursy]

در تکمیل معنای حمد...
گفته‌اند در ستایش (به پارسی) سه واژه در میان اهل عرب وجود دارد:
شکر و مدح و حمد
شکر سپاس‌ است. کسی برایت کاری می‌کند و سپاس می‌گویی.
مدح ستایش است. چیزی زیبا یا بزرگ است و آن را به زیبایی‌اش (یا به عظمتش) می‌ستایی.
اما حمد را می‌گویند جمع این دو است. (مدح و شکر توامان/همزمان.)

[mhjboursy]

می‌گویند:
شکر برای فعل است (سپاس‌گزارم که فلان کار را در حق من کردی)،
مدح برای صفت است (وه که این گل چقدر زیبا است...)
و حمد برای ذات.
-----------------------
می‌گویند:
الف و لام (الـ) در آغاز الحمد (در عربی) دال بر اطلاق دارد.
الحمد یعنی تمام حمد. تمام حمدها. مطلق حمد.
و الحمد لله یعنی حمد مطلقا برای خدا است و مطلق حمد برای خدا است و تمام حمدها برای خدا است.
به عبارت دیگر این‌گونه نیست که کس دیگری در حمد شریک خدا باشد.
به عبارت دیگر تو زمانی که گلی را می‌ستایی یا از کرده‌ی رفیقت در کمک به خود سپاس‌گزاری می‌کنی داری خدا را حمد می‌گویی.
و این بدان خاطر است که خداوند متعال مبداء تمام امور (امور نیک) است. (و امور بد مبداء ندارند! و ریشه در نقص و عدم دارند که نقص و عدم هم به خودی خود چیزی نیست غیر از اعتباری ذهنی. به عبارت دیگر: نیستی نیست. و تنها هستی هست.)
--------------------
به این معنی الحمد لله حالت تسبیح هم پیدا می‌کند. تو گویی الحمد لله تشبیه (و تحمید) نیست بلکه تسبیح است. تنزیه مادون است از حمد و اختصاص حمد برای او. (و این نقش الـ در آغاز الحمد است.) (به عبارت دیگر معنی جمله‌ی الحمد لله این نیست که سپاس من به/برای خدا... بلکه معنی‌اش این می‌شود که تمام و مطلق سپاس برای خدا است و برای غیر او سپاسی نیست.) (با این دید کل معنی سوره و دیدگاه ما می‌تواند به آن تغییر کند.)
و گویا بخش‌هایی از قرآن کریم هم بر این مدعی صحه می‌گذارند...
به قول خداوند: يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ .... + وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ... + يُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ... + وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ
می‌گویند در الحمد لله... تحمید و تسبیح در هم آمیخته. حمد به صفات جمالیه بر می‌گردد در حالی که تسبیح به صفات جلالیه و گویا در جمله‌ی الحمد لله این دو گونه از صفات در کنار هم قرار می‌گیرند.
---------------------
توجه کنیم. هر چقدر بیشتر به سوی خدا برویم... بیشتر در مورد مسائل بالا صحبت کنیم... به جمع و وحدت می‌رسیم. (و باید برسیم.) شخصی اگر خوب بیاندیشد می‌بیند که معنی «اول» و «خالق» جدای هم از هم نمی‌توانند باشند... و همین‌جور دیگر نام‌های پروردگار... به همین طریق... وصف‌ها و گفته‌هایی که در مورد خداوند متعال می‌آید نیز اگر دقت کنیم به هم نزدیک می‌شوند... تحمید و تهلیل و تکبیر و تسبیح اگر خوب دقت شوند از هم جدا نیستند. و هر کدام آن‌قدر به دیگری نزدیک است که شاید بتواند به جای آن هم استفاده شود.

[میلاد سودی]

و در سوره حمد ( ایاک نعبد ...) بکار رفته و ناگهان خدای سبحان مخاطب بندگان قرار گرفته چنین اثبات میشود که سوره حمد کلام بنده خداست به این معنا که خدای متعال در این سوره به بنده خود یاد می‌دهد که چگونه خدای خود را حمد گوید و چگونه سزاوار است ادب را در مقامیکه میخواهد خدای خود را عبادت کند رعایت نماید

[میلاد سودی]

خدای سبحان خود را از توصیف بندگانش غیر از پیامبران و بندگان مخلص خود منزه داشته و می فرماید ( خدا منزه است از آنچه توصیفش میکنند مگر بندگان مخلص او سوره صافات آیه ۱۶۰) همچنین خطاب به نوح ع فرموده ( پس بگو حمد آن خدایی که ما را از قوم ستمکار نجات داد ) و از ابراهیم حکایت کرده که گفت ( سپاس خدایی را که در پیری اسماعیل و اسحاق را بمن داد سوره ابراهیم آیه ۳۹) و خدای تعالی حمد را از بسیاری مخلوقات خود حکایت کرده و آن را به همه مخلوقاتش نسبت داده و نیز فرموده ( هیچ چیز نیست مگر آنکه خدا را با حمدش تسبیح میگوید سوره اسراء آیه ۴۴)

[میلاد سودی]

خدای متعال خود را از حمد حامدان مگر آن عده که گفتیم منزه میدارد و هرجا سخن از حمد حامدان آمده ان را یعنی حمد ایشان را با تسبیح جفت کرده یعنی تسبیح را اصل حکایت قرار داده و حمد را با آن ذکر کرده
حمد : به معنای ثنا و ستایش کردن
حامد: کسی که خدای خود را ستایش و حمد می کند
تسبیح : خدا را به پاکی یاد کردن

خواهی پرسید چرا خدا منزه از حمد حامدان است ؟ و چرا نخست تسبیح را اصل حکایت قرار داده ؟ بخاطر اینکه غیر خدای متعال هیچ موجودی به کردار و رفتار زیبایی او و به جمال و کمال و کارهایش احاطه ندارد همچنانکه به زیبایی های صفاتش و اسم هایش که زیبایی رفتار و کارهایش ناشی از زیبایی آن صفات و اسم ها است احاطه ندارد همچنان که خودش فرموده ( احاطه علمی به او ندارند سوره طه آیه ۱۱۰ )

[میلاد سودی]

بنابر این مخلوق خدا به هر وصفی که او را بستاید به همان مقدار به او و صفاتش احاطه یافته است و او را محدود به حدود آن صفات دانسته و به میزان درک خود اندازه گیری کرده حال انکه خدای مهربان و بزرگ محدود به هیچ حدی نیست نه خودش و نه صفات و اسم هایش و نه جمال و کمال و کردار و کارهایش پس اگر بخواهیم او را ستایشی صحیح و بی اشکال کرده باشیم باید قبلا او را منزه از فهم و اندازه گیری خود کنیم و بگوئیم
پروردگارا تو منزه از آنی که به فهم و درک ما محدود شوی همچنانکه خودش فرموده ( خدا میداند و شما نمیدانید سوره نحل آیه ۷۴)

[میلاد سودی]

پس آن کسانی که خداوند حمد آنان را در قرآن بیان کرده آنان کسانی هستند که حمد خود را حمد خدا و وصف خود را وصف او قرار داده اند برای اینکه خداوند آن بندگان مخلص خود را خالص برای خود کرده
پس آنچه که ادب بندگی اجازه میدهد این است که بنده خدا پروردگار خود را به همان ثنایی ثنا گوید که خود خدا خود را به آن ستوده و از ان تجاوز نکند .
همانطور که از حدیثی که از رسول خدا (ص) رسیده که در ثنای خود می گفت (پروردگارا من ثناء تو را نمیتوانم بشمارم و بگویم تو انطوری که بر خود ثنا کرده ای )