فروش استقراضی

[mhjboursy]

بسم الله الرحمن الرحیم

یک جستار کوچک برای بررسی فروش استقراضی

[mhjboursy]

فروش استقراضی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شمایی شماتیک از نحوه فروش استقراضی در دو مرحله. فروشنده استقراضی ورقه بهاداری را قرض می‌گیرد و بلافاصله می فروشد. او سپس منتظر می ماند و امیدوار است قیمت ورقه بهادار کاهش یابد، در این صورت با خرید مجدد و پس دادن آن به قرض دهنده سود می‌کند.

در علم مالی، فروش استقراضی عمل فروختن دارایی و معمولاً اوراق بهاداری است که از شخص ثالثی (معمولاً یک کارگزار) و با هدف خریدن مشابه همان دارایی در آینده جهت پس دادن آن به قرض دهنده، قرض گرفته می‌شوند. فروشندگان استقراضی امیدوارند که از کاهش قیمت آن دارایی پس از فروش و تا قبل از خرید مجدد آن سود کنند. از آنجایی که پس از کاهش قیمت بایستی بهای کمتری را هنگام خرید مجدد آن دارایی بپردازند. همچنین درصورتی که قیمت افزایش یابد، فروشنده استقراضی متحمل ضرر می‌شود (چراکه مجبور است آن دارایی را در قیمتی بالاتر از آنچه که فروخته خریداری کند). این ضرر محدود به کل بهای دارایی فروخته شده‌است. دیگر هزینه‌های فروش استقراضی، هزینه قرض‌گیری دارایی و ... است. از دید ریاضی، فروش استقراضی برابر با خرید دارایی با حجم منفی است.
فروش استقراضی همواره محدود به دارایی‌هایی است که در بازارهای اوراق بهادار، کالا و ارز مبادله می‌شوند و حجم ورود خروج این دارایی‌ها در آن بازار، هر زمان قابل کنترل باشد، تا خرید مجدد دارایی قرض گرفته شده در هر زمان لازم امکان پذیر باشد. چون این نوع دارایی‌ها مثلی هستند، هر دارایی از همان نوع که خریداری شود می‌تواند به قرض دهنده به عنوان عوض قرض داده شود.

[mhjboursy]

====================================

۱- به من و شما کاری ندارد. شما مانند سابق کار خودتان را بکنید.
۲- در نمادهای کوچک عملا این کار شدنی نیست. در آنهایی که حقوقی آچمز است باز هم آچمز خواهد بود.
۳- در نمادهای بزرگ هم که... همین اکنون حقوقی سنگین می‌فروشد. قیمت را وضعیت بنیادی نماد مشخص می‌کند. نه هجوم مردم.
۴- کلا چیز مهمی نیست. فعلا.
====================================

احتمالا در حجم داد و ستدها (داد و ستدهای اعلامی سازمان بورس) باید تاثیر داشته باشد. چون یک چیز واقعی است.
من نوعی می‌روم از حقوقی سهامش را قرض می‌گیرم و می‌روم آن را می‌فروشم و بعدا متعهد می‌شوم که دو ماه بعد بیایم آن را بگذارم سر جایش.

(البته من بلد نیستم دقیقا چه به چه است و چگونه دستورالعملش را نوشته‌اند و نگاه سازمان‌بورسی‌ها به آن چگونه است. حدس می‌زنم.)

====

این‌قدر هم بی‌حساب کتاب نیست که ۵۰۰ میلیون تبدیل شود به ۸۰۰۰ میلیارد. یا حتی ۸۰۰۰ میلیون. پرسش اینجاست که حقوقی‌ای که امروز ۸۰۰۰ میلیارد دارایی‌اش را گذاشته برای فروش استقراضی چرا تا دیروز خودش یک صدم این مقدار را نفروخته بود؟ و پرسش اینجاست که منی که رفته‌ام ۸۰۰۰ میلیارد از این نماد را فروخته‌ام اگر بازار به من رکب بزند و به جای اینکه پنجاه درصد بریزد ۵۰ درصد رشد کند چه؟ (به خاک سیاه می‌نشینم من!) اگر یک نفر پیدا شود و از این موقعیت استفاده کند و تمام سهامی که من فروخته‌ام را بخرد چه؟ این وضعیت (یعنی سفته‌بازی در فروش استقراضی) از سفته‌بازی در خرید سخت تر است. چون احتمالا باید یک مهلتی وجود داشته باشد. و در این مهلت اگر من نتوانم حسابم را صاف کنم زیان خود به خود به حساب من می‌نشیند. (ولی در خرید این‌گونه نیست. شما می‌خری و می‌توانی یک سال یا دو سال همین‌جوری نگهش داری تا به قیمت برسد... ولی در فروش استقراضی اگر به قیمت مورد نظر نرسد سر یک مهلتی باید -یعنی مجبوری- تسویه کنی.

====

موضوع دیگری که فروش استقراضی را سخت می‌کند این است که در دنیا و به خصوص در ایران تورم وجود دارد. به این معنی که در بلند مدت (و به تبع آن در کوتاه‌مدت نیز) همواره نمودارها رو به بالا هستند نه رو به پایین. شما در فروش استقراضی خلاف جهت کلی (تورم کلی جهان و به خصوص ایران) داری حرکت می‌کنی داری سهام می‌دهی و ریال می‌خری!

====================================

مقایسه‌ی این وضع جدید (فروش استقراضی) با بازار آتی زیاد درست نیست. به نگر من.
آنجا مهمترین موضوع (خطر و البته پاداش) اهرم است (و تسویه روزانه). نه دو طرفه بودن بازار.
====================================
حالا حالاها به کاسبی من و شما و دوستان لطمه نمی‌زند. از این جهت که
۱- فعلا روی چند نماد بیشتر نیست. تا بیاید قشنگ روی این نمادها آزموده شود و بعد بیاید روی یک دست دیگر و بعد بیاید روی بازار طول می‌کشد.

۲- زمانی که رایج شود تنها روی نمادهای بزرگ تاثیرگذار است که نمادهای بزرگ هم همین اکنون از این جهت مشکلی ندارند.

(مشکل برای نمادهایی است که الف) دوزاری هستند و بنیاد ندارند ب) کوچک هستند و حقوقی فروشنده‌ و بازارگردان بزرگ ندارند. و در نتیجه: پ) کشکی رشد کرده‌اند. در اینجاها یک سری پیدا می‌شوند (مانند جناب نیما آزادی عزیز) که می‌گویند من اگر اکنون سهامدار بودم حتما می‌فروختم... می‌گویند اکنون این نماد فروش دارد! که خرید ندارد... می‌گویند قطعا قیمت این نماد سر شش ماه نشده نصف می‌شود... آنها می‌روند آنجا روی آن نماد (با استفاده از این قانون) می‌فروشند و حال سفته‌بازانی که زده بودند زیر قیمت را می‌گیرند...)

۳- مشکل در نهایت (که قانون جا افتاد) هم باز برای نمادهای کم رشد کرده یا بنیادی نیست. (و تا آنجا که به یاد دارم شما با جناب آباد خرید می‌کنید که ایشان گمان کنم بررسی بنیادی می‌کنند همیشه.)

(مشکل همان‌گونه که گفتم برای نمادهایی است که در آنها سفته‌بازی صورت گرفته. یک جورهایی نمودارها نرم می‌شوند. که گمان کنم خوب باشد.)

۴- نیازی نیست اصلا ما به این موضوع بیاندیشیم. ما همان کار خودمان را می‌کنیم. برای ما فرقی ندارد. این قانون (حتی در نهایت خودش هم) تاثیری روی کار ما ندارد. تا زمانی که سهام دوزاری ده برابر شده را نمی‌خریم، تا زمانی که سفته‌بازی نمی‌کنیم، قبل و بعد از این قانون برای ما تغییری به وجود نخواهد آمد. ما همان بررسی‌های گذشته‌ی خودمان را می‌کنیم و احتمالا همان سود سابق خودمان را می‌بریم.

====================================

فروش استقراضی ۳
============

یک نکته‌ای بیافزایم.
در مورد تاثیر قانون فروش استقراضی.
(اکنون یادم آمد.)
همان‌گونه که در رشد‌های بزرگ سفته‌بازان می‌زنند زیر قیمت (بیشتر در نمادهای کوچک) و دو روزه ده برابرش می‌کنند امکان دارد زمان افت بازار که برسد و حباب‌ها بخواهد بترکد این موضوع یک مقدار هم برای نمادهای دو زاری و هم برای کل بازار تاثیر گذار و سخت باشد.

(اکنون یادم آمد که یک عده سقوط بزرگ وال‌استریت را می‌انداختند گردن یک عده. یک عده که آن آغاز ماجرا فروش‌های سنگین استقراضی انجام داده بودند.)


به عبارت دیگر:
ما عادت داشتیم که نمودارهایمان تیز برود بالا و آهسته بیاید پایین. گاهی حتی نمودار اصلاح قیمتی هم نمی‌کرد و صبر می‌کرد که تورم به او برسد.
با این وضع شاید پایین رفتن‌هایی هم‌شکل بالارفتن داشته باشیم.
نه در کلیه موارد. ولی در برخی موارد.

====================================

فروش استقراضی ۴
===========

چرا می‌گوییم در برخی موارد و نمی‌گوییم در همه‌ی موارد؟
برای اینکه ماهیت فروش استقراضی با ماهیت خرید متفاوت است. نمی‌توان گفت فروش استقراضی برعکس خرید است.
(البته باز باید دید نگاه سازمان به این موضوع چیست.)

در خرید شما می‌توانی از فرآیند جمع‌کردن و انباشت کردن و به اصطلاح دوستان خشک کردن و جمع کردن شناوری استفاده کنی. ولی در فروش استقراضی از این خبرها نیست. به دو دلیل: ۱- به خاطر ماهیت مجازی داشتن (و نه واقعی) فروش استقراضی و ۲- به دلیل مهلت داشتن فروش استقراضی.
(باز هم می‌گویم. باید ببینیم نگاه سازمان چیست؟ اصلا مهلت دارد؟ ندارد؟ اجاره‌ای است؟ چگونه است؟)

[mhjboursy]

(خبر قدیمی)
تاریخ انتشار: ۰۹ ارديبهشت ۱۳۹۸


با هدف کسب سود در شرایط رکود و افت شاخص‌های بازار ((محمد حسین: !!!! آری. جان خودتان!!! با این هدف!!!))
فروش استقراضی به بازار می‌آید


مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار: به زودی ابزار (Short selling) یا فروش استقراضی در این بازار راه اندازی می‌شود
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما از سنا محسن خدابخش با تاکید بر اینکه بازار سرمایه باید برای همه شرایط بازار، ابزار کارآمد داشته باشد تا سرمایه گذاران از آن منتفع شوند، گفت: البته هنوز نام این ابزار در بازار سرمایه کشور نهایی نشده، اما هم اکنون به نام فروش استقراضی مصطلح است و می‌توان نام دیگری بر آن گذاشت. البته به طور اجمالی هدف از معرفی آن کسب سود در شرایط رکود و اُفت شاخص‌های بازار است.
وی با بیان اینکه فروش استقراضی خلاف جهت بازار حرکت می‌کند و نیازمند زمان‌بندی دقیق است، افزود: برای به کارگیری از این ابزار باید بتوان کاهش ارزش سهام در آینده را با تقریب بالا پیش بینی کرد. یعنی باید اطمینان داشته باشید قیمت سهامی که امروز قصد فروش استقراضی آن را دارید، در آینده اُفت خواهد کرد.
مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار توضیح داد: با فروش استقراضی، افرادی که پیش بینی بهتر و دقیق تری از آینده بازار دارند، به کمک بازار می‌آیند و آن را از رکود خارج می‌کنند. به بیان دیگر، فروشنده برای باز شدن یک موقعیت، فروش انجام می‌دهد و منتظر است در آینده آن را به قیمت پایین‌تری خریداری کند و مابه‌التفاوت را به عنوان سود به دست آورد.
خدابخش در ادامه این گفتگو، سهم بازار سرمایه را در تحقق شعار امسال با عنوان "رونق تولید" مهم ارزیابی و تاکید کرد: در شرایط فعلی، تنها جایی که می‌تواند حقیقتا اقتصاد را به سمت "مولدمحوری" پیش ببرد و وجوه مازاد را جذب کند، بازار سرمایه است؛ چرا که آنچه در این بازار عرضه می‌شود، همان سهام شرکت‌های تولید کننده یک کالا یا خدمت است. به بیان دیگر، اقتصاد "مولد محور" بدون بازار سرمایه شکل نمی‌گیرد.
وی در پایان با تاکید بر اینکه در بازار سرمایه همه چیز به صورت شفاف و در دسترس منتشر می‌شود، گفت: باید جهت کلی سیاست‌ها به این سمت باشد که از هرآنچه در راستای شفافیت است، حمایت کنیم تا منابع به سمتی غیر از تولید منحرف نشود.

[mhjboursy]

فروش تعهدی چیست؟ به همراه مثال کاربردی (قسمت اول)

• ۲۸ دی ۱۳۹۸

شاید بارها برای شما اتفاق افتاده باشد که در بازار سهام، در خصوص سهم خاصی پیش‌بینی افت قیمت داشته‌اید؛ در این شرایط شما قطعاً اقدام به خرید سهم موردنظر نکرده و حتی در صورت داشتن این سهم، اقدام به فروش آن نموده‌اید. در این مطلب قصد داریم تا ابزار مالی جدیدی را به شما معرفی کنیم تا در شرایطی که انتظار افت قیمت سهمی را دارید، با استفاده از آن ابزار بتوانید در بازار نزولی نیز سود کسب نمایید.
فروش استقراضی (short selling)

فروش استقراضی یکی از ابزارهای مالی در بورس‌های جهانی است که با استفاده از آن، می‌توان در شرایطی که انتظار افت قیمت سهم وجود دارد سود کسب نمود. سازوکار معاملات فروش استقراضی به شرح زیر است:در فروش استقراضی ما سهمی را قرض کرده و به قیمت بالا می‌فروشیم و سپس در قیمت پایین می‌خریم و به قرض دهنده پس می‌دهیم.درواقع فروش استقراضی در ۵ گام خلاصه می‌شود:گام اول: قرض کردن سهمگام دوم: فروش سهم در قیمت جاری بازارگام سوم: منتظر ماندن برای کاهش قیمت سهمگام چهارم: خرید آن سهم از بازارگام پنجم: بازگرداندن سهم به صاحب آن و شناسایی سود
برای درک بهتر موضوع به مثال زیر توجه نمایید:فرض کنید قیمت سهم فولاد برابر با ۶۰۰ تومان است. طبق تحلیل، میدانیم که قیمت سهم فولاد کاهش خواهد یافت. ما می‌توانیم با استفاده از معاملات فروش استقراضی، سود کسب نماییم.گام اول: ما ۱۰۰۰۰ سهم فولاد را از یکی از سهامداران، قرض می‌کنیم.گام دوم: ۱۰۰۰۰ سهم فولاد را باقیمت فعلی (۶۰۰ تومان) در بازار به فروش می‌رسانیم.گام سوم: منتظر می‌مانیم تا قیمت‌ها (به‌طور مثال) بعد از ۴ روز ۱۰۰ تومان کاهش یابد.گام چهارم: ما ۱۰۰۰۰ سهم فولاد را باقیمت ۵۰۰ تومان از بازار خریداری می‌کنیم.گام پنجم: ۱۰۰۰۰ سهم فولاد را به قرض دهنده برمی‌گردانیم و مبلغ باقیمانده حاصل از این خرید و فروش به‌عنوان سود این معامله شناسایی می‌شود. در مثال فوق، سود فروشنده استقراضی به شرح زیر است:(قیمت خرید – قیمت فروش) * تعداد سهم= (۶۰۰-۵۰۰)*۱۰،۰۰۰= ۱،۰۰۰،۰۰۰نکته: در مثال فوق هزینه کارمزد معاملات و هزینه خواب سرمایه لحاظ نشده است.



فروش تعهدی از نظر فقهی

با توجه به اینکه در فروش استقراضی، قرض گیرنده می‌بایست نرخ بهره مشخصی را به قرض دهنده بپردازد، فروش استقراضی به‌منزله عقد ربوی است. به همین سبب در ایران برای پیاده‌سازی فروش استقراضی در بازار سهام، تغییراتی در الگوی اصلی ایجاد شده است تا به لحاظ فقهی مشکلی نداشته باشد. درنتیجه فروش تعهدی در ایران با ماهیت عقد وکالتی، جایگزین معاملات فروش استقراضی شده است.در معاملات فروش تعهدی، ما می‌توانیم سهم را به وکالت از مالک سهم، در قیمت بالا در بازار به فروش برسانیم و پس از کاهش قیمت سهم، ما سهم را باقیمت پایین (به وکالت از مالک) از بازار خریداری نموده و به مالک بازگردانیم. ما از اختلاف قیمت بین این فروش و خرید، سود کسب می‌نماییم. درواقع، معاملات فروش تعهدی بین مالک سهم و متقاضی (که انتظار کاهش سهم را دارد) صورت می‌گیرد.مالک: مالک سهم که به متقاضی وکالت می‌دهد تا سهمش را در بازار به فروش برساند.متقاضی: کسی که سهم را به وکالت از مالک، به فروش می‌رساند و سپس سهم را به وکالت از مالک، از بازار خریده و به مالک بازمی‌گرداند.به‌طور ساده، فرآیند انجام معاملات فروش تعهدی به شرح زیر است:گام اول: متقاضی به وکالت از مالک (و به نام مالک) سهم را در بازار به فروش می‌رساند.گام دوم: متقاضی منتظر می‌ماند تا سهم کاهش یابد.گام سوم: متقاضی سهم را به وکالت از مالک (و به نام مالک) از بازار خریداری می‌کند.گام چهارم: پس از بازگرداندن سهم به مالک، مابه‌التفاوت بین قیمت خرید و فروش به‌عنوان سود متقاضی به متقاضی داده می‌شود.نکته: چنانچه پیش‌بینی متقاضی، برای کاهش قیمت سهم صحیح نباشد و قیمت سهم در بازار افزایش یابد. آنگاه متقاضی می‌بایست سهم را باقیمت بالاتر ازآنچه فروخته است، از بازار خریداری نماید و به صاحب آن بازگرداند. در این شرایط متقاضی متحمل زیان می‌شود.از چه طریق می‌توان معاملات فروش تعهدی انجام داد؟

معاملات فروش تعهدی، از طریق سامانه آنلاین سهام قابل انجام است. درواقع کسانی که کد بورسی (سهام) از کارگزاری مجاز دارند، می‌توانند اقدام به فروش تعهدی نمایند. برای فعال شدن دسترسی افراد جهت فروش تعهدی، متقاضیان و مالکان می‌بایست قرارداد مربوط به فروش تعهدی را امضا کنند. پس از امضای قرارداد، دسترسی فروش تعهدی برای متقاضیان از طریق سامانه آنلاین سهام فعال خواهد شد. درنتیجه برای انجام معاملات فروش تعهدی نیاز به کد بورسی جدید نیست.
جمع بندی

در مطلب فوق جهت آشنایی مخاطبان با فروش تعهدی، ماهیت و فرآیند انجام معاملات فروش تعهدی بیان گردید. علاقه‌مندان به استفاده از این ابزار مالی می‌بایست با سازوکار فروش تعهدی در سامانه‌های آنلاین نیز آشنا شده تا بتوانند به‌راحتی جهت کسب سود از آن استفاده نمایند. به همین منظور در مطلب بعدی تحت عنوان “فروش تعهدی چیست؟ (قسمت دوم)” به بیان جزئیات فروش تعهدی از قبیل سفارش گذاری، وجوه تضمین لازم، نرخ‌های تشویقی، دوره تنفس و… در سامانه آنلاین می‌پردازیم.

[mhjboursy]

فروش تعهدی چیست؟ (قسمت دوم)
۷ بهمن ۱۳۹۸

همان‌طور که “فروش تعهدی چیست؟ (قسمت اول)” ذکر گردید، دو رکن اساسی در معاملات فروش تعهدی، مالک و متقاضی هستند که به‌واسطه کارگزار، معاملات فروش تعهدی را امکان‌پذیر می‌نمایند. مالکان و متقاضیان جهت دسترسی به سامانه معاملات فروش تعهدی از قبل می‌بایست قرارداد بین مشتری و کارگزار را امضا نموده و دسترسی خود را در سامانه آنلاین آساتریدرآگاه فعال نمایند.در قسمت اول به ماهیت و چیستی فروش تعهدی پرداختیم. در این مطلب سعی داریم، چرایی انجام معاملات فروش تعهدی را بیان نموده تا علاقه‌مندان به استفاده از این ابزار مالی، قبل از راه‌اندازی قرارداد فروش تعهدی، با رویه‌های معاملاتی آن آشنا شوند.
مزایای معاملات فروش تعهدی برای مالکان و متقاضیان

مالکان با چه انگیزه‌ای سهام خود را برای فروش تعهدی در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند؟

کسانی که قصد دارند سهامشان را برای مدت طولانی نگهداری کنند، سرمایه‌شان را به‌صورت سهم، راکد نگه داشته و هیچ‌گونه سودی از نگهداری سهم (به‌جز افزایش قیمت سهم) کسب نمی‌کنند؛ اما با استفاده از قرارداد فروش تعهدی، مالکان می‌توانند در بازه‌ای که قصد فروش سهم را ندارند، آن را در اختیار متقاضیان فروش تعهدی قرار دهند. متقاضیان، سهم قرض گرفته‌شده را به وکالت از مالک در بازار به فروش می‌رسانند. وجوه حاصل از فروش سهام به حساب مالک واریز می‌شود و مالک می‌تواند این وجوه را به‌صورت سپرده بانکی یا خرید صندوق‌های قابل معامله با درآمد ثابت، سرمایه‌گذاری نماید. درواقع مالک در حالت عادی و غیر فروش تعهدی، نمی‌توانست از بابت سرمایه درگیر شده برای سهم نگهداری شده، سودی کسب نماید؛ اما در فروش تعهدی، علاوه بر سود حاصل از افزایش قیمت سهم، سودی معادل سود سپرده بانکی یا سرمایه گذاری در صندوق های قابل معامله با درآمد ثابت (به انتخاب مالک) نصیب مالک می‌شود.چنانچه برای سهامی که مالک در اختیار متقاضیان قرار داده است، سود تقسیمی در نظر گرفته شود، مالک می‌تواند به میزان این سود، از وجوه حاصل از فروش تعهدی، از حساب عملیاتی خود برداشت نماید. درواقع در فروش تعهدی، مالک می‌تواند سریع و راحت به سود تقسیمی سهام خود نیز دست یابد.متقاضیان با چه انگیزه‌ای وارد قرارداد فروش تعهدی می شوند؟

کسانی که پیش‌بینی کاهش قیمت سهم خاصی را دارند (حتی کسانی که آن سهم را ندارند)، می‌توانند از طریق قرارداد فروش تعهدی اقدام به فروش آن سهم نموده و پس از کاهش قیمت سهم، آن را در قیمت پایین‌تر خریداری کرده و از این تفاوت قیمت سود کسب نمایند. درواقع متقاضیان بدون داشتن سهم، می‌توانند از کاهش قیمت سهام، کسب سود کنند.از طرفی متقاضی برای فروش تعهدی، تنها ملزم به پرداخت وجه تضمین است. وجه تضمین، درصدی از کل ارزش قرارداد است. درواقع متقاضی با پرداخت بخشی از ارزش قرارداد از سود حاصل از اختلاف قیمت بین فروش و خرید منتفع می‌شود.مالکان جهت تشویق متقاضیان به فروش تعهدی، هنگام ثبت درخواست خود در سامانه تأمین، نرخ تشویقی نیز تعیین می‌نمایند. در سررسید قرارداد یا هنگام تسویه قرارداد فروش تعهدی، مالک به میزان نرخ تشویقی، از سود حاصل از فروش سهام تعهدی که در سپرده بانکی یا صندوق های قابل معامله با درآمد ثابت، سرمایه‌گذاری شده است، به متقاضی پرداخت می‌کند. درواقع متقاضی علاوه بر سود حاصل از کاهش قیمت، از سود ناشی از نرخ تشویقی نیز بهره‌مند می‌شود.
در ادامه فرآیند ثبت سفارش و نحوه انجام معاملات تعهدی در سامانه آنلاین بیان می‌گردد. لازم به ذکر است معاملات فروش تعهدی صرفاً از طریق سامانه آنلاین قابل انجام است و کسانی که دسترسی آنلاین ندارند امکان انجام چنین معاملاتی را ندارند.سامانه تأمین

مالکان سهام برای اینکه سهام خود را برای فروش تعهدی در اختیار متقاضیان قرار دهند، می‌بایست وارد سامانه تأمین شده و اقدامات زیر را انجام بدهند.۱- ثبت نماد و حداکثر تعداد سهامی که می‌خواهند در اختیار متقاضیان قرار دهند.
۲- تعیین دوره تنفس (مدت‌زمانی که مالک حق ندارد درخواست تسویه نهایی فروش تعهدی را صادر نماید.)
۳- تعیین اینکه وجوه حاصل از فروش تعهدی چگونه سرمایه گذاری شود (سپرده بانکی یا صندوق‌های قابل معامله).
۴- تعیین نرخ تشویقی جهت جذب متقاضیاننکته: نرخ تشویقی توسط مالک، جهت تشویق متقاضیان برای معاملات فروش تعهدی، تعیین می‌شود. روز تسویه قرارداد فروش تعهدی، به میزان نرخ تشویقی از سود حاصل از سرمایه‌گذاری وجه فروش تعهدی، به متقاضی پرداخت می‌شود.مالکان چگونه وارد سامانه تأمین می شوند؟

پس از امضای قرارداد فروش تعهدی توسط مالکان، در سامانه آنلاین آساتریدرآگاه، تب سامانه تأمین فعال می‌شود. مالکان پس از ورود به سامانه آنلاین آسا به آدرس (online.agah.com) از پایین صفحه سمت راست می‌توانند با انتخاب سامانه، وارد آن بشوند.مالکان می‌توانند در قسمت نمای بازار، نمادهای قابل معامله از طریق فروش تعهدی را ملاحظه کنند. همچنین مالکان با انتخاب نماد، می‌توانند اقدام به ثبت درخواست فروش تعهدی کرده و سهام خود را برای فروش تعهدی در اختیار متقاضیان قرار دهند.بازپرداخت سهام به مالکان چگونه است؟

متقاضی متعهد است سهامی را که از طریق فروش تعهدی به فروش رسانده، مجدداً از بازار خریداری کرده و به مالک بازگرداند. با توجه به اینکه امکان اشتباه بودن پیش‌بینی متقاضی وجود دارد (قیمت سهم به‌جای کاهش، افزایش یابد) ممکن است متقاضی تمایلی به خرید سهم در قیمت بالا و تحویل به مالک را نداشته باشد. جهت تضمین ایفای تعهدات از سوی متقاضی، هنگام انجام فروش تعهدی متقاضی می‌بایست مبلغی را تحت عنوان وجه تضمین در حساب عملیاتی خود داشته باشد.وجه تضمین

وجه تضمین درصدی از ارزش قرارداد است که متقاضی جهت ایفای تعهداتش می‌بایست در حساب عملیاتی خود داشته باشد. میزان وجه تضمین در مشخصات قرارداد از طریق اطلاعیه‌های بورس اعلام می‌گردد.
ازآنجایی‌که مشخص نیست قیمت سهم (موضوع فروش تعهدی) تا چه اندازه بالا خواهد رفت، بر اساس قیمت پایانی سهم موردنظر و حجم سهام فروش تعهدی که تسویه نشده است، یک “وجه تضمین لازم ” به‌صورت روزانه تعیین می‌شود. متقاضیان می‌بایست همواره درصد حداقلی از وجه تضمین لازم را در حساب خود داشته باشند.
چنانچه موجودی حساب متقاضی از حداقل وجه تضمین لازم کمتر شود به‌اصطلاح گفته می‌شود متقاضی کال مارجین شده است. متقاضی می‌بایست طی مهلت تعیین‌شده در دستورالعمل حساب خود را شارژ نماید.
متقاضیان تا چه زمان فرصت دارند سهامی که از طریق فروش تعهدی فروخته‌اند را بازخرید نمایند؟

سررسید فروش تعهدی در مشخصات قرارداد ذکر می‌شود و به‌صورت اطلاعیه‌های بورس اعلام می‌گردد. تسویه قراردادهای فروش تعهدی (بازخرید سهام یا خرید وکالتی) به سه حالت امکان‌پذیر است.
تسویه در زمان سررسید
تسویه قبل از سررسید
۱- به درخواست مالک
۲- به درخواست متقاضیمالک می‌تواند قبل از تاریخ سررسید قرارداد فروش تعهدی، در سامانه تأمین درخواست تسویه بدهد. البته مالک یک محدودیت در خصوص زمان درخواست تسویه دارد. درواقع مالک طی دوره تنفس امکان ثبت درخواست تسویه ندارد. مالک از روز کاری پس از اتمام دوره تنفس تا تاریخ سررسید امکان ثبت درخواست تسویه فروش تعهدی را دارد.چنانچه مالک درخواست تسویه قرارداد را بدهد، متقاضی موظف است سهام را طی مهلت تعیین‌شده، از بازار خریداری نموده و به مالک بازگرداند. اگر متقاضی این اقدام را انجام ندهد، کارگزار از طریق حساب متقاضی اقدام به ثبت سفارش خرید به قیمت سرخط تابلو خواهد نمود و سهم را به قیمت بازار خریداری خواهد کرد.نکته: دوره تنفس تعداد روزهای بعد از فروش تعهدی است که مالک حق درخواست تسویه را ندارد. این دوره توسط مالک در سامانه تعیین مشخص می‌شود.متقاضی نیز می‌تواند درخواست تسویه فروش تعهدی را قبل از سررسید بدهد. برای این منظور، متقاضی می‌بایست سهام را از بازار خریداری نموده و به مالک بازگرداند. به بیان دیگر متقاضی، سفارش خرید وکالتی را در سیستم ثبت می‌نماید و در صورت انجام معامله، فروش تعهدی تسویه می‌شود.
چنانچه متقاضی تمایل داشته باشد اقدام به تسویه فروش تعهدی نماید، می‌بایست درصدی از مابه‌التفاوت قیمت فروش تعهدی و خرید وکالتی (در صورت بالاتر بودن قیمت فروش نسبت به قیمت خرید) را به شرح جدول زیر به مالک بدهد.

خرید وکالتی در همان روز فروش تعهدی	۲۰ درصد مابه‌التفاوت قیمت فروش تعهدی و قیمت خرید وکالتی
خرید وکالتی یک روز معاملاتی پس از فروش تعهدی	۱۰ درصد مابه‌التفاوت قیمت فروش تعهدی و قیمت خرید وکالتی
خرید وکالتی دو روز معاملاتی پس از فروش تعهدی	۵ درصد مابه‌التفاوت قیمت فروش تعهدی و قیمت خرید وکالتی
خرید وکالتی بیش از دو روز معاملاتی پس از فروش تعهدی	صفر درصد مابه‌التفاوت قیمت فروش تعهدی و قیمت خرید وکالتی

نکته: سررسید قرارداد فروش تعهدی به‌صورت دوره زمانی تعیین می‌شود و تاریخ ثابتی ندارد.مثال:فرض کنید سررسید قرارداد فروش تعهدی سهم فولاد در مشخصات قرارداد برابر با ۲۵ روز باشد. اگر فردی در تاریخ ۱ آبان اقدام به فروش تعهدی سهم فولاد نماید، تاریخ سررسید و تسویه قرارداد وی ۲۵ روز بعد، یعنی ۲۶ آبان خواهد بود.
چنانچه فردی در تاریخ ۲ آبان اقدام به فروش تعهدی سهم فولاد نماید، تاریخ سررسید و تسویه ۲۷ آبان خواهد بود.نکته: اگر سهم موضوع قرارداد فروش تعهدی به دلیل تغییرات سرمایه متوقف شود، تاریخ سررسید قرارداد، به تاریخ ۲ روز کاری قبل از توقف سهم، تغییر خواهد یافت.اگر متقاضی تا روز سررسید نتواند سهام فروخته‌شده را بخرد و به مالک بدهد چه اتفاقی می افتد؟

ممکن است متقاضیان تا روز سررسید، با صف خرید مواجه شده و نتوانند سهام فروش رفته را از بازار خریداری نمایند. در این شرایط در روز سررسید، فروش تعهدی تسویه نقدی می‌شود و متقاضی می‌بایست جرائم مربوطه را به مالک پرداخت نماید.
با توجه به اینکه در شرایط بازار صعودی، متقاضی متحمل زیان می‌شود لذا متقاضیان جهت ثبت درخواست فروش تعهدی، مبلغی را تحت عنوان “وجه تضمین ” می‌بایست در حساب عملیاتی خود داشته باشد تا در صورت عدم ایفای تعهد (خرید سهم از بازار) جرائم مربوطه از وجه تضمین متقاضی به مالک پرداخت شود.آیا همه سهم های موجودی در بازار بورس ایران قابلیت فروش تعهدی را دارد؟

خیر. در ابتدای راه‌اندازی فروش تعهدی تنها سهامی که بورس مشخص می‌کند و از طریق اطلاعیه‌ها اعلام خواهد شد، قابلیت فروش تعهدی دارند.چگونه از لیست نمادهای قابل معامله در فروش تعهدی مطلع شویم؟

نمادهای قابل معامله در فروش تعهدی از طریق اطلاعیه های بورس اعلام می‌شود. علاوه بر این کسانی که قرارداد فروش تعهدی را در کارگزاری امضا نموده‌اند، در قسمت نمای بازار سامانه فروش تعهدی، می‌توانند نمادهای قابل معامله را مشاهده نمایند.کارمزد معاملات فروش تعهدی چه میزان است؟

کارمزد معاملات فروش تعهدی همانند خرید و فروش سهام است که توسط متقاضی (نه مالک) پرداخت می‌شود.معاملات فروش تعهدی در چه ساعاتی انجام می‌شود؟

همانند معاملات سهام، معاملات فروش تعهدی نیز از ساعت ۸:۳۰ الی ۱۲:۳۰ است.
جهت درک بهتر مطلب به مثال زیر توجه نمایید.آقای احمدی طبق تحلیل های خود به این نتیجه رسیده است که سهم فولاد از ۶۰۰ تومان تا ۵۰۰ تومان کاهش خواهد یافت. آقای احمدی هیچ سهم فولادی ندارد؛ اما وی می‌تواند از طریق فروش تعهدی از این کاهش قیمت (به‌شرط صحیح بودن پیش‌بینی) سود کسب نماید.آقای احمدی می‌تواند (پس از امضای قرارداد فروش تعهدی با کارگزار و فعال شدن دسترسی به این سامانه) از طریق سامانه معاملاتی فروش تعهدی (تعبیه‌شده در سامانه آنلاین آساتریدرآگاه) اقدام به فروش تعهدی نماید. وی پس از ورود به سامانه معاملات فروش تعهدی می‌تواند از قسمت دیدبان، نماد فولاد را انتخاب نماید. آقای احمدی در قسمت نماد فولاد می‌تواند درخواست‌های ثبت‌شده توسط مالکان را به تفکیک حجم، محل سرمایه‌گذاری (سپرده بانکی یا صندوق‌های قابل معامله با درآمد ثابت) نرخ تشویقی و دوره تنفس ملاحظه کند. وی می‌تواند با انتخاب هر یک از این سفارشات اقدام به فروش تعهدی آن سهم نماید.نکته: متقاضی می‌بایست قبل از ثبت فروش تعهدی، وجه تضمین موردنیاز را در حساب عملیاتی خود داشته باشد.نکته: برای واریز وجه جهت معاملات فروش تعهدی، متقاضی می‌بایست در ابتدا از طریق پرداخت شتابی در سامانه آنلاین، وجه موردنیاز را واریز کند. سپس در سامانه فروش تعهدی/ قسمت وضعیت مالی متقاضی / از طریق انتقال وجه داخلی، موجودی واریزشده در سامانه آنلاین سهام را به سامانه فروش تعهدی منتقل کند.آقای احمدی اقدام به ثبت سفارش فروش ۱۰۰۰ سهم فولاد با قیمت بازار (۶۰۰ تومان) می‌نماید. ارزش سفارش آقای احمدی به شرح ذیل است:
قیمت سفارش* حجم سفارش= ۶۰۰*۱۰۰۰= ۶۰۰۰۰۰آقای احمدی جهت ثبت این سفارش می‌بایست به میزان وجه تضمین موجودی داشته باشد.آقای احمدی تا ۴ روز صبر می‌کند. پس از ۴ روز دو سناریو پیش روی آقای احمدی خواهد بود.سناریوی اول:

پیش‌بینی آقای احمدی صحیح باشد و قیمت سهم با افت مواجه شود.
فرض کنید قیمت سهم در روز ۴ م برابر با ۵۰۰ تومان می‌شود و آقای احمدی ۱۰۰۰ سهم فولاد را با قیمت ۵۰۰ خریداری نماید.
قیمت سفارش* حجم سفارش= ۵۰۰*۱۰۰۰= ۵۰۰۰۰۰
آقای احمدی سهم را با قیمت ۶۰۰ فروخت و با قیمت ۵۰۰ خرید. بدین ترتیب میزان سود وی از این معامله برابر ۱۰۰ هزار تومان است.
سود معامله فروش تعهدی= (قیمت فروش – قیمت خرید)*۱۰۰۰= ۱۰۰۰۰۰نکته: چنانچه مالک نرخ تشویقی تعیین نموده باشد، به میزان نرخ تشویقی نیز از سود سرمایه‌گذاری وجوه حاصل از فروش تعهدی به متقاضی پرداخت می‌شود.سناریوی دوم:پیش‌بینی آقای احمدی اشتباه باشد و قیمت سهم افزایش یابد.
فرض کنید قیمت سهم در روز ۴ م برابر با ۷۰۰ تومان می‌شود و آقای احمدی ۱۰۰۰ سهم فولاد را با قیمت ۷۰۰ خریداری نماید.
قیمت سفارش* حجم سفارش= ۷۰۰*۱۰۰۰= ۷۰۰۰۰۰
آقای احمدی سهم را با قیمت ۶۰۰ فروخت و با قیمت ۷۰۰ خرید، بدین ترتیب میزان زیان وی از این معامله برابر ۱۰۰ هزار تومان است.
زیان معامله فروش تعهدی= (قیمت فروش – قیمت خرید)*۱۰۰۰= ۱۰۰۰۰۰-نکته: پس از تسویه قرارداد فروش تعهدی، وجه تضمین متقاضی از حالت بلوکه خارج و آزاد می‌شود.نکته: زیان متقاضی، از وجه تضمین موجود در حساب وی برداشت می‌شود.

جمع‌بندی

در این مطلب ابزار مالی فروش تعهدی معرفی شد تا سرمایه گذاران در بازار نزولی بتوانند با استفاده از این ابزار سود کسب نمایند. لازم به ذکر است سرمایه گذاران در بازار سرمایه علاوه بر ابزار فروش تعهدی می‌توانند از ابزارهایی از قبیل معاملات مشتقه (آتی سبد سهام، اختیار معامله سهام) جهت کسب سود در بازار نزولی استفاده نمایند. البته یکی از برتری های فروش تعهدی نسبت به مشتقات سهام این است که برای فروش تعهدی تحلیل سهم کفایت می‌کند. درحالی‌که در آتی شاخص یا اختیار معامله سهام، علاوه بر تحلیل سهم، تحلیل روی قیمت مشتقه ها صورت گرفته و معاملات در بازار مشتقه صورت می‌گیرد.

[علیرضا حسنی]

دستورالعمل فروش تعهدی اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار