طب هميوپاتي در ايران
نويسنده: علي اکبر سربازشندي
بررسي طب جديد هميوپاتي در گفت وگو با دکتر فريدمفيد
پزشکي در ايران علمي با قدمتي طولاني است و از اعصار دور، طبيبان همچون تخت نشينان مورد احترام بوده اند. چيزي که امروز غير علمي است، ممکن است فردا علم شود. چيزي که طب سنتي ناميده مي شود و تنها 30 سال است که مورد توجه مراقبين پزشکي قرار گرفته است. هزاران سال قبل مورد توجه بربرهاي امروزي بوده است. طب سنتي امروز در آينده اي نزديک به طور اوليه حائز اهميت خواهد بود البته اگر پزشکان و دانشمندان قائل به حدف آن نباشند.
هميوپايي که بر روي قوانين تشابهات توسط Samuel Hahnman پزشک آلماني در قرن نوزدهم پايه ريزي شد، از دو کلمه يوناني Pothos Jomoios، که به ترتيب به معناي تشابه و رنج است، تحريک دفاع خود فرد، پروسه ايمني، قدرت ترميم و بهبودي است که از طريق دادن دوز کوچکي از مواد طبيعي که موجب تنظيم خود به خود بدن مي شوند، انجام مي گيرد. اين داروها از گياهان گوناگون، مواد معدني و حيواني مشتق شده اند. با مقدمه اي که خوانديد خواستيم بگوييم قرار است در اين مقاله با دکتر فريد مفيد گپ و گفتي داشته باشيم که 15 سال است به روش هموپاتي بيماران خود را درمان مي کند.
هموپاتي چيست؟
طبق اين ديدگاه بيماري به هيچ وجه يک امر موضعي نيست و مربوط به تماميت وجود فرد است.
يعني براي مثال اگر فردي دچار زخم معده شده باشد، مشکل تنها مربوط به معده او نيست بلکه تمام وجود وي (ذهن و جسم) مختل شده است که يکي از علائم آن اختلال زخم معده است. با توجه به ديدگاه کل نگرانه، براي تشخيص دارو بايد تماميت فرد و علائم مختلف جسمي و ذهني وي بررسي شود و سپس دارويي که کليت علائم وي را پوشش مي دهد تجويز گردد. يعني مثلا يبوست و سردرد و افسردگي به عنوان يک اختلال کلي در نظر گرفته شده و براي همه اين علائم يک دارو تجويز مي شود. در حقيقت آنچه که باعث بروز علائم بيماري است، اختلال در نيرويي است که تمام وجود فرد را هدايت و کنترل مي کند و باعث يکپارچگي اعضاء مختلف مي شود و با تصحيح اختلال آن تمام علائم بيماري از بين مي روند. بنابراين در هوميوپاتي «تخصص» مفهومي ندارد و يک هوميوپات حاذق قادر است انواع و اقسام بيماري هاي ذهني و جسمي را درمان نمايد، چرا که او قادر به تصحيح اختلال نيروي حياتي يعني سرچشمه علائم بيماري گوناگون است.
قانون مشابهت:
طبق قانون مشابهت، هر آنچه که بتواند در انسان سالم مشکلي ايجاد کند، مي تواند همان مشکل را در يک فرد بيمار درمان کند. براي مثال اگر دارويي در افراد سالم حالت اضطراب ايجاد کند، افراد مضطرب را مي تواند درمان کند. اين قانون که در نگاه اول بسيار عجيب به نظر مي رسد پايه تجويز دارو در هوميوپاتي است و تجربه و مطالعات متعدد و گسترده نشان داده است که با استفاده از اين قانون مي توان بيماري هاي مختلف جسمي، رواني و ذهني را به خوبي درمان نمود. لغت «هوميوپاتي» نيز به معناي «مشابه بيماري» است که با توجه به قانون مشابهت انتخاب شده است.
قانون فردگرايي:
در هميوپاتي آنچه درمان مي شود نام بيماري نيست بلکه وضعيت بيمارگونه بيمار است. يعني اهميت ندارد که نام بيماري چيست. به همين دليل يک هوميوپات به صرف دانستن نام بيماري (مثلا سرماخوردگي) نمي تواند داروي آن را پيدا کند. در هر مورد بيماري پزشک هوميوپات بايد کليت علائم بيمار را در نظر بگيرد و داروي مناسب با آن را تجويز کند. به اين ترتيب چند بيمار با مشکل سرماخوردگي ممکن است چند داروي متفاوت دريافت کنند و بالعکس براي چند نفر با مشکلات مختلف يک دارو تجويز شود. در حقيقت در هوميوپاتي با هر بيمار به عنوان يک مورد جديد و متفاوت از تمام موراد ديگر برخورد مي شود.
قانون توانمند سازي:
داروهاي هوميوپاتي بايد بتوانند روي نيروي حياتي اثر وسيعي بگذارند. که اين امر با رقيق کردن و تکان دادن هاي متوالي ماده اوليه ميسر است. فرايند توانمندسازي (پرووينگ ) در پايين توضيح داده شده است.
قانون حداقل مقدار و تکرار دارو:
اگر داروي هوميوپاتي صحيح تشخيص داده شود، با حداقل مقدار و تکرار مي تواند اثرات عميقي بر نيروي حياتي داشته باشد. بنابراين در هوميوپاتي ممکن است که تنها يک بار مصرف دارو شخص را براي چند ماه از هر گونه دارويي بي نياز کند و سلامت وي را مداوماً افزايش دهد.
هميوپاتي بيماري ها را درمان مي کند، يا تنها نقش کنترل کننده دارد؟
چنانکه گفته شد در هوميوپاتي اختلال نيروي حياتي تصحيح مي شود. وبدين ترتيب بيماري به طور قابل توجهي درمان مي شود. اين امر بخصوص در بيماري هاي مزمن کاملا مشهود است و در اين موارد، بيمار پس از طي دوره درمان بطور قابل قبولي از مشکل خود رهايي مي يابد.
آيا هميوپاتي يک روش علمي است؟
هوميوپاتي يک روش کاملاً علمي و مبتني بر اصول روشن است که بر اساس تجربه، مشاهدات، و آزمايش هاي بسيار دقيق و تکرارپذير بدست آمده است. Double bline clinical trials) علمي بودن اين روش چنان است که تا به امروز اکثر کتابهايي که توسط هوميوپاتهاي برجسته از 200 سال پيش تاکنون نوشته شده هنوز مورد مراجعه و استناد هستند و اين خود گواهي بر استحکام کم نظير مباني و روش هاي اين علم است.
در حقيقت، با پيشرفت هوميوپاتي، معمولاً به آن اضافه شده اما چيزي کم نشده است.
آيا هميوپاتي همان طب گياهي است؟
خير. در طب هوميوپاتي از مواد گوناگوني از جمله گياهان، مواد معدني، و مواد حيواني استفاده مي شود و علاوه بر اين، اصول اين طب با طب گياهي متفاوت است.
داروهاي هميوپاتي چگونه و از چه تهيه مي شود؟
در حال حاضر در فارماکوپه هوميوپاتي بيش از 3000 دارو درج شده است که از منابع مختلف گياهي، معدني، جانوري، و غيره تهيه مي شوند. اين داروها معمولا به صورت خام (مادي) به کار نمي روند بلکه توانمند مي شوند. توانمندسازي داروها به اين شکل انجام مي شود که ماده اوليه در مقداري آب حل مي شود و شديداً تکان داده مي شود (تکان هاي ضربه اي ). سپس مقداري از اين محلول در ظرف ديگري ريخته شده و پس از افزودن آب دوباره تکان داده مي شود. بدين ترتيب رقيق کردن ها و تکان دادن ها متوالياً ادامه پيدا مي کند. اين فرايند اگر چه مقدار ماده موجود در دارو را به صفر نزديک مي کند اما اثر شفابخش آن را افزايش مي دهد، بطوري که هر چقدر اين عمل بيشتر تکرار شود محلول نهايي اثر دارويي قوي تري خواهد داشت! اين فرايند توانمندسازي خوانده مي شود.
داروهاي هميوپاتي چگونه اثر مي کنند؟
اين داروها به طور مستقيم روي نيروي حياتي که کنترل کننده تمام فعاليتهاي ذهني و جسمي است اثر مي گذارد. از آنجا که اختلال در نيروي حياتي باعث بروز انواع مشکلات و علائم بيماري است، تصحيح اختلال آن مي تواند منجر به از بين رفتن کليه نشانه هاي بيماري گردد. در هر حال تأثير عميق داروهاي هوميوپاتي در درمان انواع بيماري هاي حاد و مزمن کاملاً طي مطالعات آماري متعدد و تجارب کلينيکي ثابت شده است و روشن است که اثر آن هيچ ارتباطي به تلقين ندارد. جالب است که امروزه داروهاي هوميوپاتي حتي در دامپزشکي و کشاورزي مورد استفاده قرار گرفته است.
آيا هميوپاتي مي تواند همه بيماري ها را درمان کند؟
چنانکه گفتيم اگر بيماري ناشي از اختلال نيروي حياتي باشد، با هوميوپاتي قابل درمان است. اما برخي بيماري ها منشأ فيزيکي دارند (صدمات ناشي از تصادفات، شکستگي ها، کمر درد ناشي از نشستن نادرست، مشکلات ناشي از تغذيه نادرست، و غيره) که در اين موارد مداخلات جراحي، شکسته بندي، تغيير روش زندگي، و غيره مي تواند مفيد واقع شود. همچنين در مواردي که نيروي حياتي بيمار بسيار ضعيف شده باشد (مانند سرطانهاي پيشرفته ) احتمال درمان چندان زياد نخواهد بود.
آيا هميوپاتي فقط براي درمان بيماريهاي مزمن مفيد است؟
بطور کلي هوميوپاتي هم در درمان بيماري هاي مزمن و هم درمان بيماريهاي حاد بسيار مؤثر است.
آيا استفاده از درمان هميوپاتي مستلزم صرف هزينه زيادي است؟
از آنجا که داروهاي اين پزشکي فوق العاده ارزان هستند (چند يا چندده تومان براي هر بيمار)، هزينه اصلي درمان را حق الزحمه پزشک تشکيل مي دهد. بنابراين هوميوپاتي از نظر اقتصادي مي تواند بسيار به صرفه باشد.
آيا هميوپاتي با ابزارهاي نوين پزشکي و دستاوردهاي فناوري در تضاد است؟
بايد توجه داشت که استفاده از هوميوپاتي به هيچ وجه نفي کننده مراقبت هاي درماني نيست و بنابراين استفاده از امکانات بيمارستاني و نظاير آن در صورت لزوم ضروري است. همچنين در امر تشخيص، استفاده از ابزارهاي تشخيصي مانند تصويربرداري، آزمايش خون و غيره در صورت نياز مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.
آيا اين روش در کشورهاي مختلف استفاده مي شود؟
در کشورهاي زيادي از جمله انگلستان، آلمان، فرانسه، امريکا و هندوستان، دانشگاهها و بيمارستانهاي زيادي مختص هوميوپاتي وجود دارد و چند صد ميليون نفر در کل جهان از اين روش استفاده مي کنند. طبق آمار، نزديک چهل درصد مردم فرانسه از داروهاي هوميوپاتي استفاده مي کنند خانواده سلطنتي انگلستان از شش نسل پيش منحصراً از هوميوپاتي استفاده کرده اند و افراد سرشناس زيادي در کل جهان از اين شيوه استفاده مي کنند.
آيا هميوپاتي در ايران جايگاه قانوني دارد؟
در آبان ماه سال 1374 در شوراي عالي ارزشيابي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، هوميوپاتي به عنوان يک رشته علمي شناخته شده است. همچنين طبق مصوبه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي در دي ماه 1376 و اعلام اين وزارتخانه در بهمن ماه همان سال کليه پزشکاني که دوره دو ساله هوميوپاتي را در يک مرکز معتبر گذرانده باشند، مي توانند از عنوان پزشک هوميوپات استفاده نمايند. البته طبق قوانين ايران، تنها پزشکان حق ارائه خدمات درماني را دارند (هوميوپاتي يا غير آن) و هيچ شخص غيرپزشک حق طبابت ندارد. در حال حاضر انجمن هوميوپاتي ايران با حدود 300 عضو رسماً مشغول فعاليت است.
آيا در حال حاضر مجوز قانوني براي وارد کردن داروهاي هميوپاتي به ايران وجود دارد؟
در کميته سياست گذاري ورود و توزيع داروهاي هوميوپاتي که در تابستان سال هشتاد و سه در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي تشکل شد، مقرر شده است که شرکت هاي داروسازي مي توانند مانند ساير داروهاي پزشکي پس از اخذ مجوز لازم از وزارت متبوع داروهاي هوميوپاتي را وارد نمايند.
منبع: ماهنامه شاهد جوان شماره 59