شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

[arad700]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

امروز اخبار میگفت کسری دولت 10 هزار میلیارد تومنه واسه پرداخت یارانه ها. این یعنی اینکه مقدار کمی از کسری بودجه دولت مونده که باید جبران بشه و ایشالا دولت محترم با جبران کسری بودجه در چند روز آینده شاید دست از سر بورس برداره

[BETA]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

...
mcdc ready to cross...
پرکن پیاله را
كه این آب آتشین
دیری است ره به حال خرابم نمی برد
این جامها
كه در پیام می شود تهی
دریای آتش است كه ریزم به كام خویش
گرداب می رباید و آبم نمی برد
من با سمند سركش و جادویی شراب
تا بیكران عالم پندار رفته ام
تا دشت پر ستاره اندیشه های ژرف
تا مرز ناشناخته مرگ و زندگی
تا كوچه باغ خاطره های گریز پا
تا شهر یادها
دیگر شرابم جز تا كنار بستر خوابم نمی برد
پر كن پیاله را
هان
ای عقاب عشق
از اوج قله های مه آلوده دور دست
پرواز كن
به دشت غم انگیز عمر من
آنجا ببر مرا كه شرابم نمی برد
آن بی ستاره ام كه عقابم نمی برد
در راه زندگی
با این همه تلاش و تقلا و تشنگی
با این كه ناله میكشم از دل
كه آب
آب
دیگر فریب هم به سرابم نمی برد
پر كن پیاله را
فریدون مشیری

[farshidu]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

شاخص کل


در میان مدت فارغ از عددی که برای کف شاخص بتوان اعلام نمود تا خرداد ماه 94 توان رشد قدرتمند و پایداری در بازار نمی بینم.

پس از شکست کف شاخص در عدد 70273 در اوایل دیماه رویت اهداف 64000 و 57000 محتمل گردید. و شاهد برگشت از عدد 61532 بودیم.

درسته که شکست کف 61532 بعید بنظر میرسه اما منتفی نیست.

در هر صورت فارغ از عدد شاخص که اصلا مهم نیست بنظر حدود 1 ماه دیگر زمان خوبی برای بستن سبد می باشد مگر اینکه اتفاق جدیدی و یا تغییر تکنیکی ( شکست سقف کانال در حدود 70000) رخ دهد.

البته انتظار یک رشد ضعیف و چند روزه از اواسط هفته بجاست.

]

از کنار این ترازهای زمانی به سادگی نتوان گذشت!

[BETA]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )


سی و یک دسامبر ده دی میشه..انتخابات اسفند و رفع تحریم ها اذر
۲۰ صفحه از توافقات با ۱+۵ نوشته شد

معاون امور بین الملل وزیر نفت با بیان اینکه منتظر لغو همه تحریمهای مالی و بانکی در آذرماه 94 باشید، گقت:دولت 200 میلیارد دلار سرمایهگذاری در پروژه های نفت و پتروشیمی تا 6 سال آینده تعریف کرده و شرکتهای نفتی آماده باشند.

[H.samimi]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

از کنار این ترازهای زمانی به سادگی نتوان گذشت!

آقا فرشید سلام
لطفا" میشه بیشتر توضیح بدین
من اینجوری برداشت کردم که در بازه زمانی 15 می مصادف با 25 اردیبهشت تا 11 ژوئن مصادف با 21 خرداد و شاخص کل بین اعداد 57408 تا 61936 اصلاح تمام شده (موج 4) و وارد موج 5 میشه درسته؟

[farshidu]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

آقا فرشید سلام
لطفا" میشه بیشتر توضیح بدین
من اینجوری برداشت کردم که در بازه زمانی 15 می مصادف با 25 اردیبهشت تا 11 ژوئن مصادف با 21 خرداد و شاخص کل بین اعداد 57408 تا 61936 اصلاح تمام شده (موج 4) و وارد موج 5 میشه درسته؟

سلام
من حرفی از موج نزدم
بنظر من حالا حالاها سقف شاخص شکسته نخواهد شد. فعلا انتظار داریم اینجا کف بشه
پس از شروع رشد میشه حدس زد کف دیده شده یا در شهریور کف پایینتر خواهیم داشت.

[amir20202000]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

براساس پیش بینی های قبلی، تعدیل های منفی برای عرضه اولیه های تازه وارد

سخوز، قاسم ایران، فولاد هرمزگان

[amir20202000]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

افزایش قیمت بنزین برای جبران کسری بودجه دولتی است و ارتباطاتی به سود پالایشگاه ها ندارد.

نظر رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره تک نرخی شدن بنزین


رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی بر اصلاح قیمت حاملهای انرژی در کنار حذف یارانه اقشار پردرآمد برای جبران کسری 12 هزار میلیارد تومانی هدفمندی یارانهها تاکید کرد و گفت: طبق قانون هدفمندی باید قیمت بنزین به فوب خلیج فارس برسد.


به گزارش مشرق، غلامرضا تاجگردون درباره اقدام دولت مبنی بر حذف سهمیهبندی که از فردا 5 خرداد ماه عملیاتی خواهد شد و براساس آن قیمت هر لیتر بنزین به صورت تک نرخی 1000 تومان عرضه شود اظهار داشت: این اقدام دولت در راستای قانون بوده و باید در کنار آن حذف یارانه اقشار پردرآمد جامعه در دستور کار باشد.وی با اشاره به اینکه 70 درصد یارانه سوخت نصیب طبقات ثروتمند جامعه میشود، گفت: این اصلاح قیمتی باید انجام میشد اما باید حذف یارانه اقشار پردرآمد برای جبران کسری 12 هزار میلیارد تومانی مورد تاکید دولت باشد.
رئیس کمیته برنامه، بودجه و محاسبات مجلس کسری پرداخت مستقیم یارانه به مردم را 12 هزار میلیارد تومان اعلام کرد و کفت: این میزان به غیر از یارانه تولید و سایر کالاهای اساسی در کشور است.
وی گفت: مجلس 3 هزار میلیارد تومان هم از اعتبار مربوط به پرداخت یارانه نقدی برای صرف آن در اشتغال کم کرده است که این امر مستلزم اصلاح قیمتهای حامل انرژی در کنار حذف یارانههاست.
تاجگردون با بیان اینکه بر اساس قانون باید 20 درصد از جامعه یارانهبگیران حذف شوند، گفت: کسری 12 هزار میلیارد تومانی در صورتی جبران خواهد شد که یارانه اقشار ثروتمند جامعه حذف شود.
وی گفت: در شرایطی هستیم که اگر یارانه 2 دهک از جامعه نیز حذف شود باز هم کسری منابع ناشی از اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها جبران نخواهد شد.
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی همچنین به قانون هدفمندسازی یارانهها اشاره کرد و افزود: طبق این قانون باید قیمت بنزین به فوب خلیج فارس برسد که بر مبنای آن حدود لیتری 1800 تا 1900 تومان خواهد شد.
تاجگردون تاکید کرد: دولت به دلیل جلوگیری از فشار زیاد مردم قیمت بنزین را در سطح 1000 تومان نگه داشته اما یارانه اقشار پردرآمد هم باید طبق قانون مدنظر دولت باشد تا کسری بودجه جبران شود.

[H.samimi]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

افزایش قیمت بنزین برای جبران کسری بودجه دولتی است و ارتباطاتی به سود پالایشگاه ها ندارد.

نظر رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره تک نرخی شدن بنزین


رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی بر اصلاح قیمت حاملهای انرژی در کنار حذف یارانه اقشار پردرآمد برای جبران کسری 12 هزار میلیارد تومانی هدفمندی یارانهها تاکید کرد و گفت: طبق قانون هدفمندی باید قیمت بنزین به فوب خلیج فارس برسد.


به گزارش مشرق، غلامرضا تاجگردون درباره اقدام دولت مبنی بر حذف سهمیهبندی که از فردا 5 خرداد ماه عملیاتی خواهد شد و براساس آن قیمت هر لیتر بنزین به صورت تک نرخی 1000 تومان عرضه شود اظهار داشت: این اقدام دولت در راستای قانون بوده و باید در کنار آن حذف یارانه اقشار پردرآمد جامعه در دستور کار باشد.وی با اشاره به اینکه 70 درصد یارانه سوخت نصیب طبقات ثروتمند جامعه میشود، گفت: این اصلاح قیمتی باید انجام میشد اما باید حذف یارانه اقشار پردرآمد برای جبران کسری 12 هزار میلیارد تومانی مورد تاکید دولت باشد.
رئیس کمیته برنامه، بودجه و محاسبات مجلس کسری پرداخت مستقیم یارانه به مردم را 12 هزار میلیارد تومان اعلام کرد و کفت: این میزان به غیر از یارانه تولید و سایر کالاهای اساسی در کشور است.
وی گفت: مجلس 3 هزار میلیارد تومان هم از اعتبار مربوط به پرداخت یارانه نقدی برای صرف آن در اشتغال کم کرده است که این امر مستلزم اصلاح قیمتهای حامل انرژی در کنار حذف یارانههاست.
تاجگردون با بیان اینکه بر اساس قانون باید 20 درصد از جامعه یارانهبگیران حذف شوند، گفت: کسری 12 هزار میلیارد تومانی در صورتی جبران خواهد شد که یارانه اقشار ثروتمند جامعه حذف شود.
وی گفت: در شرایطی هستیم که اگر یارانه 2 دهک از جامعه نیز حذف شود باز هم کسری منابع ناشی از اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها جبران نخواهد شد.
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی همچنین به قانون هدفمندسازی یارانهها اشاره کرد و افزود: طبق این قانون باید قیمت بنزین به فوب خلیج فارس برسد که بر مبنای آن حدود لیتری 1800 تا 1900 تومان خواهد شد.
تاجگردون تاکید کرد: دولت به دلیل جلوگیری از فشار زیاد مردم قیمت بنزین را در سطح 1000 تومان نگه داشته اما یارانه اقشار پردرآمد هم باید طبق قانون مدنظر دولت باشد تا کسری بودجه جبران شود.

جالبه دولت بنزین رو از شرکتهای پالایشی 1200(محاسبه فوب خلیج فارس) میخره ولی حرف از 1800/1900 فوب خلیج میزنه د ب علت

[H.samimi]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

جالبه دولت بنزین رو از شرکتهای پالایشی 1200(محاسبه فوب خلیج فارس) میخره ولی حرف از 1800/1900 فوب خلیج میزنه د ب علت

اینها مردم رو ...ر کردن بخدا اینا اگه مردم رو اصلا" ببینن من نمیدونم چرا بودجه کشورهای هدف رو کم نمیکنن اگه پولهایی که این جماعت مشنگ توی این امامزاده ها صندوق صدقه و خیریه ها میریزند رو حساب کنن کسری بودجه که هیچ کشور رو میشه باهاش اداره کرد

[Senator1989]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

دقیقا همینطور هست عوامل حکومت دندان ملت و جیب ملت رو شمردن و جالب اینجاست که با کاهش قیمت نفت بنزین هم کاهش قیمت پیدا کرد حتی من یادم میاد در چند ماه قبل میگفتند قیمت بنزین فوب خلیج فارس رسیده به قیمت هزار تومن حالا این دولت با این کیفیت بیخود و پر از ناخالصی یقینا قیمت بنزین را دارد بدون هرگونه یارانه میفروشد...............بایستی دید ان مجری خبرگزاری و خود خبرگزاری و ان نماینده بیسواد چه میزان پورسانت از این عوام فریبی نصیبشون میشود ..............مردم به خدا ما اتش جهنم حقمون هست با این همه سکوت در برابر فساد و حرام خوری این جماعت چهل دزد بغداد..........روحانی و تیم اقتصادیش از اول قصدشان بر انداری رفاه مردم و معطل و الکی امیدوار کردنشان برای غارت اموالشان و پر کردن جیب خودشان و طایفه یقه سفیدشان بودند.............به والله روحانی از صدام هم خبیث و نامرد تر هست

[محمد یزدی]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

"عدهای اما در داخل کشور این موضوع را نمیفهمند، حرفهایی میزنند که اصلاً باورکردنی نیست، مثلاً در برخی جلسات گفتند وضعیت اقتصادی کشور خوب نیست و اگر بخواهیم تسلیم نشویم و مسئله هستهای حل نشود، تحریمها باقی میماند و اوضاع مملکت از هم میپاشد و مردم دیگر طاقت ندارند."

----------------
اگه سیاست دولت این باشه (افزایش فشار به مردم برای رسیدن به توافق ، که ساده لوحانه ترین سیاست هست )چه اینده ای در انتظار بازرسرمایه(اقتصاد) خواهد بود؟؟؟

------
اینکه فکر کنیم در سالهای پایانی دولت بازار رو یه حرکتی میده به نظر اشتباه باشه چرا که قمار بزرگ دولت هسته ای هست و اگه هسته ای حل نشه برا دولت و اصلاحات ،نه تنها بورس ارزشی نخواهد داشت بلکه خیلی از موارد دیگه هم برای دولت و طرفدارهای دولت بی اهمیت خواهدبودازجمله مهمترینش امنیت ملی،
-----------

[ایرج اکبری]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

"عدهای اما در داخل کشور این موضوع را نمیفهمند، حرفهایی میزنند که اصلاً باورکردنی نیست، مثلاً در برخی جلسات گفتند وضعیت اقتصادی کشور خوب نیست و اگر بخواهیم تسلیم نشویم و مسئله هستهای حل نشود، تحریمها باقی میماند و اوضاع مملکت از هم میپاشد و مردم دیگر طاقت ندارند."

----------------
اگه سیاست دولت این باشه (افزایش فشار به مردم برای رسیدن به توافق ، که ساده لوحانه ترین سیاست هست )چه اینده ای در انتظار بازرسرمایه(اقتصاد) خواهد بود؟؟؟

------
اینکه فکر کنیم در سالهای پایانی دولت بازار رو یه حرکتی میده به نظر اشتباه باشه چرا که قمار بزرگ دولت هسته ای هست و اگه هسته ای حل نشه [COLOR="#0000CD"]برا دولت و اصلاحات ،نه تنها بورس ارزشی نخواهد داشت بلکه خیلی از موارد دیگه هم برای دولت و طرفدارهای دولت بی اهمیت خواهدبودازجمله مهمترینش امنیت ملی،[/COLOR]
-----------

با سلام آقای یزدی موضوع هسته ای باید حل بشه حد امکان با شرایط خوب نه عالی کشور دیگه توان نداره اگر موضوع هسته ای حل نشه به نظر شما جه اتفاقی رخ می دهد برای آینده تولید با این رکود عمیق و آینده کشور با تشکر

آیا این دولت توان مدیریت را با این شرایط کنونی در آینده را هم دارد به نظر شما می توان با این وضعیت کشور را اداره کرد

[Senator1989]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

خدایا لعنت بفرما بهزاد نبوی و تمامی عوامل نهضت آزادی و ملی مذهبی ها را

[Senator1989]

پاسخ : شاخص ( شاخص کل و شاخص سایر گروهها .. )

مانع مذاکره دولترجایی با آمریکاییها

هنگامی که با هیات از اقامتگاه عازم مقر سازمان ملل بودیم به آقای بهزاد نبوی گفتم چرا کاپشن پوشیدهاید؟ شما اینجا یک سردار جنگی نیستی و باید لباس متناسب بپوشی. او هم به استهزا به من گفت من مثل تو کراوات نمیزنم! ایشان افتخار معاونت اجرایی رئیسجمهور داشتنند در حالیکه هم نمیدانست شورای امنیت برای چه منظوری در حال تشکیل است!

کد خبر: ۲۷۷۶۵۷

تاریخ انتشار:

۱۸ مهر ۱۳۹۱ - ۱۶:۰۹

-

09 October 2012

32 سال پس از حضور شهید محمدعلی رجایی در سازمان ملل، قرائتی جدید از اهداف وی در نیویورک عنوان شد که مدعی است او به منظور برقراری رابطه با آمریکا عازم این کشور شده است.

به گزارش خبرآنلاین، در هشت سال گذشته که اواخر شهریورماه محمود احمدینژاد عزم سفر به نیویورک برای حضور در نشستهای عمومی سازمان ملل، کرده است؛ از نحوه حضور روسای جمهور قبل در آمریکا یاد شده و میشود. از تعداد اعضای تیم همراه گرفته تا اعلام مواضعشان و .... در این بین همه ساله از سادهزیستی شهید رجایی یاد میشود که تنها نخست وزیر ایران در مقر سازمان ملل پس از انقلاب بود و به جای هتل در محل دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل رحل اقامت گزید تا در هنگامه جنگ تحمیلی برای کشور خرج نتراشد.

اما اینکه رجایی با هیاتی بیست و چند نفره به نشست شورای حکام سازمان ملل رفته بود تا در حاشیهاش توافقنامهای از پیش تعیین شده با آمریکا را نهایی کرده و روابط گسسته دو کشور پس از تسخیر لانه جاسوسی را بازیابی کند؛ حرف نویی بود که علی شمساردکانی نماینده ویژه ایران در سازمان ملل و سفیر وقت کویت آن را در گفتوگو با خبرآنلاین عنوان کرد.

روابطی که نه در سال 59 برقرار شد و نه سه دهه پس از آن، تا کنون دیپلماتهای متعددی را به خود مشغول کرده است. شمساردکانی یکی از این دیپلماتهاست که بخشی از تلاشهایش را بازگو کرده و از مذاکرات همزمان صادق طباطبایی برای برقراری این رابطه از طریق آلمانها در سالهای 58-59 خبر میدهد.

او در بازخوانی خاطراتش از آن سالها از افراد زیادی یاد کرد که برخی از آنها دار فانی را وداع گفته و برخی هم مقیم ایران نیستند. گردآوری تاریخ شفاهی ادوار گذشته در فضایی که اسناد مکتوبی در دست نیست، با مضییغات خاص خود همراه است که گاه دستخوش سلایق شخصی افراد میشود و گاه بیم فراموشی و از قلم افتادگی بخشی از آن میرود. از این رو خبرآنلاین اعلام آمادگی میکند تا برای تکمیل این بخش از تاریخ کشور در خدمت نقش آفرینان آن دوران باشد و واکنشها به این گفتوگو را نیز گردآوری کند.

مشروح گفتوگو با شمساردکانی که اقتصاددانی با سوابق دیپلماتیک از خطه اصفهان است را در ادامه بخوانید. گفتوگویی که از نحوه خروج امام خمینی(ره) در عراق آغاز شده، به زوایایی پنهان از حضور شهیدرجایی و هیات همراهش در آمریکا و چراغ سبزهای کارترمیرسد و با نقد دستگاه دیپلماسی کشور، پایان مییابد. او که رئیس مجمع ایران برای فردا، مشاور وزارت نفت، عضو هیات مدیره بانک مسکن در امور بازرگانی و مالی در اردن، رئیس هیات مدیره شرکت های گروه سرمایه گذاری و تبدیل گاز به مایع نارکنگان، رئیس اجرایی هیات مدیره شرکت های آسیای آرام و صنایع خودرو کویر و گروه بین المللی ساروج بوشهر، دبیر کل اتاق بازرگانی ایران، عضو بنیانگذار منطقه آزاد قشم و.... بوده است، این روزها دفتری در سندیکای برق ایران دارد و مشاوره اقتصادی میدهد.

شما در مجمع عمومی سی و پنجم سازمان ملل متحد نماینده ویژه کشورمان در نیویورک بودید. پیش از آن فعالیت دیپلماتیک را از چه زمانی آغاز کردید؟

از یکسال ونیم پیش ازانقلاب من در مرکز تحقیقات علمی کویت مسئول بخش انرژی بودم و در دانشگاه کویت اقتصاد انرژی درس میدادم. همان زمان از فرصت استفاده میکردم و در روزهای تعطیل از راه زمینی به عتبات عالیات مشرف میشدم، و در تشرف به نجف به دیدار امام(ره) و آقا مصطفی میرفتم. وقتی انقلاب اوج میگرفت و در تابستان 1357قرار شد امام از عراق خارج شوند وبه کویت سفر کنندویزای امام(ره) را آیتالله مهری گرفتند و من هم ویزای برخی ازهمراهان را از طریق روابط عمومی دانشگاه کویت فراهم کردم. امام و همراهانشان پس ازخروج از مرزبانی عراق و درج مهر ورود به کویت، در کنار ساختمان مرزبانی کویت مشغول اقامه نماز شدند.

در این فاصله مرزبان عراقی به مرزبان کویتیهویت ایشان را توجه داده بود که این روحالله مصطفوی، همان روحالله خمینی است. مرزبان کویتی هم موضوع را تلفنی به وزارت کشور کویت گزارش کرده بود وآنها هم دستور ابطال ویزای ایشان و همراهان راصادر کردند. ما دیدیم که کاروان به سوی مرزبانی عراقی بازمیگردد.

ساعتی بعد دونفر از دوستان کویتی که برای همراهی با ایشان تا نجف رفته بودند و حالا دست خالی در نقطه صفر مرزی به ما می پیوستند از واقعه خبردار شدیم. بیاد می آورم که بعدا گفتند رئیس مرز عراقی به همردیف کویتی اش گفته «هو الذی اهتزت عرش الشاه» یعنی این همان کسی است که تاج و تخت شاه را به لرزه درآورده است.

کویتی ها پس از پایان نماز امام، ویزای ایشان را باطل کردند و امام نتوانستند وارد کویت شوند. نیروهای امنیتی کویت هم فردای آن روز دست اندر کاران ومستقبلین که تا نقطه مرزی رفته بودیم را دستگیر کردند و به من گفتند خلاف تعهد کار دولتیام در کویت عمل کرده و در امور سیاسی دخالت کرده ام. طی دو روزی که زندانی بودم، امام (ره) به فرانسه رسیدند و استقبال شایستهای از ایشان در فضای رسانهای و سیاسی بین المللی شد.

کویتی ها هم که خجالت زده شده بودند، مرا آزاد کرده و عذرخواهی کردند و از من خواستند که به پاریس بروم وپیام عذرخواهی آنها را به گوش امام (ره) برسانم. من هم همان هفته به فرانسه رفتم و پیام مقامات کویتی را به امام خمینی عرض کردم، ایشان هم پذیرفتند و در سخنانی گفتند از کسی گله ندارند. این نخستین کار دیپلماسی بین المللیام بود.

و به این ترتیب وارد جریان انقلاب شدید...

بله. اوائل بهمن 57 تظاهراتی بی سابقه از سوی ایرانیان مقیم کویت به راه انداختیم و سفارت ایران را تسخیر کردیم و به انقلاب ایران پیوستیم.این نخستین سفارتخانهای بود که به انقلاب پیوست. اواخر بهمن هم پس از 11 سال به ایران بازگشتم و به عنوان کارشناس بین المللی نفت در شورای نفت مشغول شدم. اما متاسفانه تصمیمات اشتباهی همچون کاهش تولید نفت در آنجا اتخاذ میشد که من با آن مخالف بودم.

آن زمان معتقد بودم که با کاهش تولید نفت در ایران، کویت و عربستان بر تولید خود میافزایند و به این ترتیب اگرما یکطرفه وداوطلبانه استخراج نفت را کاهش دهیم در جهت منافع اقتصادی آنها گام بر میداریم، نه منافع خودمان. مضاف بر اینکه کاهش برداشت از مخازن نفت، لزوما منجر به ذخیره آن نمیشود بلکه در اغلب موارد به اصطلاح نفت خام در زیر زمین پس میزند.

و چگونه به وزارت خارجه پیوسته و نخستین سفیر جمهوری اسلامی ایران آن هم در کویت شدید؟

در آن زمان موضوع برخی قراردادها همچون قرارداد الجزایر و برخی موافقتنامههای رژیم سابق با دیگر کشورها، بحث برانگیز شده و نگرانیهایی را در عرصه دیپلماتیک به وجود آورده بود. خاطرم هست که مرحوم حاج احمدآقا روزی به من گفتند که امام فرمودهاند در شرکت نفت جدل نکنید و تو برگرد برو کویت به عنوان سفیر و همزمان مسئولیت سرپرستی چند سفارتخانه دیگر در دیگر درکشورهای عربی خلیج فارس را هم داشته باش تا برای آنها سفیر تعیین شود.

این را هم بگویم که این پیشنهاد هم به دلیل سابقه حضور من در کویت وادامه استقرار خانوادهام در آنجا بود. من به دلیل تحصیلاتم - که لیسانس اقتصاد از دانشکده حقوق دانشگاه تهران و یک فوق لیسانس اقتصاد ودیگری در روابط بین الملل از دانشگاه اوهایو ودکترای اقتصاد انرژی از ایلنوی امریکا بودم- برای این پست در نظر گرفته شدم.

البته من در اقتصاد، تجارت و فاینانس بین الملل هم کار کرده بودم. تحصیلات من برای حضور در چنین پستی اصطلاحا «مطلوب» خوانده میشد. چرا که حداقل شرط برای استخدام در این وزارتخانه داشتن لیسانس مرتبط و دانستن حداقل یک زبان خارجی بود؛ که من دو زبان خارجی میدانستم و از نظر تحصیلات مرتیط نیزچند درجه بالاتر داشتم و چند سالی هم در امریکا وکویت سابقه تدریس و تحقیق داشتم.

اما متاسفانه بعدها فارغ التحصیلان مهندسی و دیگر رشته های نامرتبط به این وزارتخانه ورود یافتند و کار دیپلماسی را در دست گرفتند که حداکثر مطلوبیت آنهارا میتوان با دندانسازان تجربی مقایسه کرد. چون بسیاری از آنها اصلا تحصیلات آکادمیک مرتبطی نداشتند و حتی احاطه ای به تاریخ وزبان فارسی هم نداشتند. نیمچه مهندسینی که ادعای تحصیل درخارج را داشتند در حالی به این وزارتخانه راه یافتند که حتی زبان انگلیسی را هم به درستی نمیدانستند.

البته این مشکل فقط در سطح کارکنان این وزارتخانه نیست و به جز آقای صالحی که تسلط کامل به انگلیسی و عربی دارند، به نظر نمیرسد که دیگر وزرای خارجه پیشین چنین تسلطی داشته باشند.

بله آقای صالحی هم زبان میدانند و هم هوش وهنر دیپلماتیک دارند. چیزی که برخی مدعیان فاقد آن بوده وهستند! به خاطر همین ضعف بود که در دوران وزارت آقای ولایتی به ایشان پیشنهاد دادم که دانشگاهی زیر نظر این وزارتخانه برای تدریس روابط بینالملل تشکیل شود و دروسی هم به زبان انگلیسی تدریس شود. ایشان هم الحق برای این کار وقت و همت گذاشت . بنده و آقای عادلی در آنجا درسهای تجارت، اقتصاد بین الملل واقتصاد انرژی را به زبان انگلیسی درس میدادیم.

برگردیم به دوره سفارت شما در کویت. به غیر از کویت سرپرستی چه سفارتخانههای دیگری را بر عهده داشتید؟

من از اردیبهشت 58 سفیر ایران در کویت شدم و آقای دعایی هم که پیش ار انقلاب گوینده صدای روحانیت در رادیو بغداد بودند، سفیر ایران در عراق شد. ما دو نفر تنها سفرای ایران در کشورهای عربی بودیم. یادم هست که آقای دعایی در ابتدا رابطه خوبی هم با عراقیها داشت. ما ارتباط گسترده ای هم با مخالفین صدام داشتیم. بویژه اعضای حزب الدعوه که در کویت هم پایگاه داشتند.

اما فارغ از مسئولیتهای سفارت ایران در حوزه کشورهای عربی، من عملا به سخنگوی وزارت خارجه ایران هم بدل شده بودم. چون سفیر فعال دیگری در منطقه نداشتیم. کسانی همچون آیتالله صادق روحانی وشیخ صادق خلخالی با موضعگیریهایی که اصلا به آنها ربطی نداشت، عملا در حوزه روابط بین الملل کشور اخلال ایجاد میکردند. مثل همانکه آقای روحانی گفته بودند قرارداد شاه با بحرین را ما قبول نداریم! برخی موضع گیریها مشکل آفرین میشد. من با رسانههای خارجی آشنا بودم، هربار که چنین افرادی با موضع گیری هایشان دردسر ایجاد میکردند، وارد عمل میشدم کما اینکه در همین مورد هم یادآور شدم که بر اساس حقوق بینالملل هر معاهده و یا قرادادی ولو اینکه در رژیم سابق منعقد شده باشد، لازم الاتباع وقابل احترام است و جمهوری اسلامی هم خود را به آن پایبند میداند.

این همان چیزی بود که امثال آقای خلخالی آن راقبول نداشتند. به دلیل همین مواضع بود که از تابستان 58 تا تابستان 59، علاوه بر دیدار رسمی با سران شش کشور عربی در حاشیه خلیج فارس و یک شیخ امارات متحده ، پیام انقلاب اسلامی و امام (ره) را به روسای کشورهایی چون لیبی، تانزانیا، هند، نیجریه، گابن و ... میبردم و این ها ماموریت های ویژه دیپلماتیک من بود که لزوما ربطی به ماموریت سفیر مقیم در کویت نداشت.

در آن زمان آقای «آندرو یانگ» که یک کشیش سیاه پوست و صاحب نفوذ در ایالت آتلانتا بود، به عنوان یکی از هم ولایتیهای کارتر به سمت سفیر آمریکا در سازمان ملل منصوب شده بود. من از دوران تحصیل وکارم در آمریکا او را میشناختم .هروقت در امریکا میخواستیم علیه رژیم شاه امضا جمع کنیم او نه تنها امضا میکرد بلکه از برخی دیگر نیز امضا میگرفت. وقتی هم که در اوایل دولت کارتر سفیر امریکا در سازمان ملل شد.

آن هم در چه زمانی! زمانی که امریکا انقلاب ما را به رسمیت نشناخته بود و ما درگیر مساله گروگانگیری از سفارت آمریکا بودیم!

نه این پیام دو سال واندی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بود و تقریبا سه سال پیش از تسخیر لانه جاسوسی بود. من هنوز به دانشگاه کویت نرفته بودم تلگرافی برای این پست به او تبریک گفتم. این امر مربوط به زمانی بود که دولت کارتر تازه سرکار آمده بود ومن هنوز در واشنگتن یونیورسیتی بودم و هنوز به کویت نرفته بودم.

آندرویانگ به دلیل مبارزه با آپارتاید یک چهره سرشناس در آمریکا بود. او در یک سخنرانی در سازمان ملل به دفاع از فلسطین و نقد آپارتاید اسرائیل پرداخت. صهیونیستها با این سخنرانی او را هو کردند وبه کارتر فشار آوردند تا او را برکنار کند.

در این زمان غوغای گروگانگیری در اوج بود با این حال او یکی از نزدیکان به کارتر بود و پس از آن وقتی برای بازدید از کشورها عربی منطقه وایراد سخنرانی آمده بود، طی تماسی از من خواست که ملاقاتی با هم در کویت داشته باشیم.

و این شد اولین ملاقات دیپلماتیک بین دو مقام ایرانی و آمریکایی پس از گروگانگیری؟

بله شاید ولی در این زمان آندرو یانگ سمتی در دولت کارتر نداشت. برای ایشان یک برنامه سخنرانی در دانشگاه کویت ترتیب داده شده بود که من هم در آن شرکت کردم و در آنجا با او دیدار کردم که نه در محل استقرار خودمان او را ببینم و نه در محل استقرار آنها.

او در آن دیدار خواستار حل مشکلات فیما بین دو کشور شد که به او گفتم که این کارتر است که در تله افراطیها و صهیونیستها افتاده و باید با لغو تحریمها و رفع توقیف اموال ایران پیش قدم شود. نگاه او به این مساله مثبت بود و قرار شد با کارتر در این رابطه صحبت کند.

اما چند روز بعد حادثه تجاوز امریکا و رسوائی شان درطبس رخ داد که خلاف وعده او بود. من به او زنگ زدم و گفتم که یا حرف تو بی مایه بود یا اینکه دیگران بر تو پیروز شدهاند! او هم از این مساله ناراحت بود و دقیقا یادم هست که با تلخی تمام گفت متاسفانه همه چیز را خراب کردند.
پس از حادثه طبس درخردادماه که من به تهران بازگشتم به دلیل آنکه آیتالله مهری را کویتی ها در تابستان 58 از کویت تبعید کردند ودر نبود ایشان وجوهات و حوالهها را من در کویت جمعآوری میکردم و به بیت امام (ره) میرساندم ولذا به آنجا رفت و آمد زیادی داشتم.

همان زمان در آنجا شنیدم که آقای صادق طباطبایی هم از طریق «گنشر» وزیر خارجه آلمان مامور مذاکرات مشابهی با آمریکاییها بوده اند. اما آن مذاکرات هم به دلیل حادثه طبس متوقف شده بود. مرحوم بهشتی هم در جریان این موضوع بود. ایشان همان زمان( خرداد 59) به من پیشنهاد دادند که وزیر امورخارجه بشوم. در آن زمان رئیسجمهور بنیصدر بود و پروسه انتخاب نخست وزیر به دلیل اختلافهای او با اعضای شورای انقلاب وحزب جمهوری اسلامی طولانی شده و کابینهای تشکیل نشده بود.

به یاد دارم که به آقای بهشتی گفتم که انقلاب، صف اولیها را میخورد و من نمیخواهم وزیر شوم! اما او گفت که کسی در جمع خودی ها نیست که به خوبی شما دیپلماسی دنیا را بشناسد و به همین خاطر مرا به عنوان یکی از گزینههای پیشنهادی به کمیسیون سیاست خارجی مجلس معرفی کردند.

در آن زمان کمیسیون سیاست خارجی اعضای برجستهای داشت. مقام معظم رهبری در آن زمان عضو این کمیسیون بودند و چهره هایی چون آقای خاتمی و ابراهیم یزدی که خودش سابقا وزیر خارجه دولت موقت بود هم آنجا بودند. به نظرم شیخ صادق خلخالی هم عضو این کمیسیون بود. من با اغلب آنها سابقه آشنایی داشتم.

پس چه شد که آقای میرحسین موسوی وزیر خارجه دولت آقای رجایی شدند؟

در آن زمان من و موسوی به عنوان دوگزینه برای این وزارتخانه به جلسات کمیسیون سیاست خارجی دعوت شده بودیم. معیار اعضای این کمیسیون این بود که وزیر خارجه باید حداقل یک زبان خارجه را بداند که من دو زبان انگلیسی و عربی را خوب می دانستم و ازاین منظر پیشتر از آقای موسوی بودم. یادم هست که صادق خلخالی به دلیل آنکه من قبلا پاسخ حرفهای نسنجیده او را در مورد کشورهای خلیج فارس میدادم، مخالف من بود و به قول معروف در آن جلسات «میرفت تو شکم من»!

در آنجا شروع کردم با ایشان به عربی صحبت کنم. میدانستم اغلب روحانیون ما تنها می توانند زبان عربی کلاسیک را بخوانند و مسلط به زبان گفتاری عربی مدرن نیستند. او درباره همان موضوع آندرو یانگ از من سوال کرد و من پاسخ دادم «اتصلت بهی هاتفیا». «هاتف» در عربی کلاسیک یعنی سروش و پیام آور، ولی در زبان عربی مدرن یعنی تلفن. خلخالی اصلا نفهمید که من چه گفتم!

دکتر یزدی هم از من خواست که نظرم را راجع به سهم ایران از انرژی در دنیا به زبان انگلیسی بگویم که پاسخ دادم. بعدها به من گفتند که در رای گیری این کمیسیون، من 8 رای و آقای موسوی 4 رای کسب کرده بودیم. در آن زمان کابینه شورای انقلاب امور را در دست داشت و تا زمانی که بنیصدر بالاخره مرحوم رجایی را به نخست وزیری پذیرفت و تا قبل از تشکیل کابینه جدید، عملا آقای قطبزاده در پست وزارت خارجه میبود . ولی چون مشکلاتی برای او بوجود آمده و پروندهای علیهاش تشکیل شده بود، منفعل بود.

با نخست وزیری رجایی، باز هم برای انتخاب وزیر خارجه بین او و رئیسجمهور اختلاف نظرهایی بود. کما اینکه در مورد برخی از وزارتخانههای حساس دیگر نیز اینگونه بود وچند ماهی چند وزارتخنه مهم بدون وزیر مانده بود.

پس از رای گیری در کمیسیون سیاست خارجه، به من گفته شد که با مرحوم رجایی دیداری داشته باشم. آنجا ایشان چند اسم دیگر راهم بردند که در پاسخ به ایشان گفتم که آگاهی از تاریخ ایران بزرگ، خراسان بزرگ بین النهرین و تاریخ ملل و حقوق بینالملل پیش نیاز وضرورت تصدی وزارت امور خارجه است و عموما مواضع انقلابیون ما پیرامون روابط بین الملل روزنامهای است و باید با علم به بین الملل های حقوقی، سیاسی، تعهدات، قراردادها و ضوابط بین المللی به دفاع از منافع ملی ایران پرداخت وروابط بین المللی برای کشوری مثل ایران که انقلاب کرده ولاجرم صاحبان قدرت از آن ناخوشنودند را با شعار و سخنرانی نمیتوان اداره کرد.

او هم از حرف من خوشش نیامد و گفت که ما حرفهای یکدیگر را نمیفهمیم. ولی من به ایشان گفتم که باید مشاورینی در اموردیپلماتیک داشته باشند که مطالب وحقوق بین الملل را خوب بدانند.

سپس نزد مرحوم بهشتی رفتم و به شوخی گفتم که «شتر دیدی ندیدی»! با این حال ایشان به من گفتند که تا وزیر خارجه تعیین شود، از همکاری در روابط بین المللی فروگذار نکنم. من هم گفتم چشم. این حرفها مربوط به مرداد 59 است.

همان زمانی که سازمان ملل برای برگزاری سی و پنجمین نشست مجمع عمومی سالانه خود آماده میشد و شهید رجایی هم در کسوت نخست وزیر ایران در آن حضور یافته بود؟

پس از آن زمان من به کویت رفتم. در آنجا یک افسر عراقی که عضو حزب الدعوه بود و ما برایش کارت تردد صادر میکردیم، به دیدار من آمد و نقشه جنگ عراق با ایران را برای من آورد. من هم با رمز پیامی برای وزارت خارجه در تهران فرستادم و گوشزد کردم که صدام در نظر دارد ظرف دو هفته آینده، از زمین و هوا و دریا به ایران حمله کند.

پس از آن نقشه را به تهران آوردم و به همراه آقای دعایی که او هم در آن زمان در تهران بود، این نقشه را نزد بنیصدر بردیم. یک نسخه هم به قطبزاده دادیم که همچنان وزیر خارجه بود. با حاج احمد آقا خمینی هم دیدار کردیم و او را در جریان گذاشتیم. بنابراین اینکه امثال بنیصدر میگویند اصلا درجریان جنگ عراق با ایران نبودند و غافلگیر شدند، کذب محض است.

به نظر من این کار ما قیمتی ترین کار دیپلماتیک بود که توانسته بودیم نقشه جنگی دشمن را به دست آوریم. خوب به یاد دارم که برای این سفر به تهران با پرواز kuwait airway می آمدم که متوجه شدم به جای پرواز از آسمان آبادان، اهواز و حرکت به سمت تهران، از مسیر دریا، بحرین و بوشهر به سمت تهران آمد وبر مدت پرواز حدود چهل دقیقه افزوده شد.

شیخ «صباح» امیرفعلی کویت در آن زمان وزیر امورخارجه این کشور بود که چندی قبلش سفری به بغداد داشت و به نظر میرسید توافق مهمی با صدام برای حمله به ایران کرده است. صدام هم طی سفری در تابستان 59 به ریاض جلسهای با سعودیها، کویتیها و اماراتیها داشت که گویا نقشه جنگ با ایران را در آن جلسه ریختند.

من از تغییر مسیر آن پرواز کویتی فهمیدم که کویتیها از جنگ عراق با ایران مطلعند و به همین دلیل مسیر پروازشان را تغییر دادهاند اما از زمان دقیق حمله اطلاعی ندارند. برای بازگشت به کویت با (IRAN AIR) هواپیمائی هما رفتم که همان مسیر همیشگی را طی میکرد. این نشان میداد که اطلاعاتی که من به تهران داده بودم، مسیر خوبی را نیافته بود و به آن ترتیب اثر نداده بودند وهما بی خبر از توطئه از روی منطقه ای که برای جنگ آماده میشدند میپرد!!

یعنی تا قبل از آغاز حمله عراق به ایران، کسی به آن نقشه جنگی افسر عراقی توجهی نکرد؟ نه در وزارت خارجه و نه در وزارت دفاع؟

به نظرم میآید که توجهی نشد. من دوباره حدود نیمه شهریور برای ماموریت اجلاس وزرای اوپک به تهران آمدم و پس از بازگشت از وین روز 28 شهریور مجددا به کویت باز گشتم. زمان حمله صدام به ایران من در کویت بودم. هنوز وزارت خارجه وزیر نداشت و از تهران دستور رمز آمد و از من خواستند که برای ثبت اعتراض ایران به حمله متجاوزانه عراق، به دیدار ایندیرا گاندی، نخست وزیر وقت هند، ورئیس جنبش عدم تعهد تماس بروم و پیام امام (ره) در اعلام مظلومیت ایران را به او برسانم و سپس به عربستان بروم و از آنجا به عنوان نماینده ویژه در سازمان ملل عازم نیویورک شوم.

من از کویت به دهلی رفتم و با خانم گاندی دیدار کردم. اما او با بیتفاوتی برخورد کرد و گفت که شما پس از انقلاب اصلا سیاست خارجه مشخصی نداشتهاید، در حالی که ایران کشور بزرگی است. او با من همراهی نکرد و حتی کمی هم مواضعش در حمایت از صدام بود و به عنوان رئیس غیرمتعهدها گفت «از شماست که بر شماست! چون یک طرفه قراردادهایتان را لغو کردهاید». من به او توضیح دادم که اینگونه نیست واین تکرار حرفهایی است که برخی غیر مسئول زدهاند وبیشتر خوراک ژورنالیستی داشته ولی هیچ قراردادی بعد از انقلاب از سوی دولت ایران لغو نشده است.

اما به قول معروف حرفهای من بر دل سنگ او اثر نکرد و نه تنها حاضر نشد از کشوری که مورد تجاوز قرار گرفته دفاع کند، بلکه گفت «از کجا معلوم که شما جنگ را آغاز نکرده باشید!» این نشان میداد که او قبلا از سوی صدام توجیه شده بود.

پس از آن من به ریاض رفتم و با آقای سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان سعودی دیدار و فردایش پیام را به فهد دادم که فکر میکنم در آن زمان ولیعهد بود . اینان به نسبت گاندی مزورانه تر عمل کردند و علیالظاهر با ما سمپاتی نشان داند. اما من هنگام ورود به عربستان دو «آواکس آمریکایی» که هواپیماهای شناسایی و شنود بودند و در انحصار آمریکا بود -به جز یک فروند که در سال 56 به ایران داده بودند- در فرودگاه ریاض دیدم.

من مطمئن شدم که عربستان با کمک آمریکائیها در حال همکاری با عراق است. بویژه آنکه در مسیر بازگشت متوجه جابهجایی این آواکسها شدم که نشان میداد آنها حرکت کرده ودر این فاصله به ماموریت رفته و بازگشته اند. از این رو در گزارشی محرمانه این موضوع را به اطلاع تهران رساندم.

در ادامه همین سفرهای دیپلماتیک بود که تصمیم گرفتید از تریبون سازمان ملل اعلام کنید که عراق متجاوز بوده است؟

این موضوع در دستورکار و وظیفه اصلی دولت ما بود. بعد از ریاض من مستقیما به نیویورک رفتم. درآنجا باید چیزی شبیه دادخواست میدادیم و به دنبال محکوم کردن عراق در شورای امنیت برمبنای منشور ملل متحد می بودیم چون آغاز به جنگ و توسل به زور برای حل مسائل بین دولتها بر حسب منشور بزرگترین جرم بین المللی است.

آن زمان آقای «کورت والتهایم» دبیرکل سازمان ملل بود. البته دبیرخانه سازمان ملل وشورای امنیت با ما همکاری نمیکردند چون در صف آرایی کشورهای غربی علیه جمهوری اسلامی ایران دبیر خانه هم زیر نفوذ وهمکاری با آنها بود.

ما دیپلماسی فعالی که بتوانیم بر اساس منشور این سازمان، عراق را محکوم کنیم تعبیه نکرده بودیم ولی بالاخره باکمک مرحوم بن یحیی وزیر امر خارجه الجزایز قرار جلسه شورای امنیت - هرچند دیر- گذاشته شد. مطلب را که به تهران منعکس کردیم خبر آمد که شخص نخست وزیر برای طرح دعاوی مظلومیت ایران و نهائی کردن طرح حل دعوای گروگانگیری و اختلافات بین ایران وامریکا به نیویورک خواهند آمد.

در آن زمان منصور فرهنگ، که این روزها پای ثابت تحلیلهای VOA است، سفیر ایران و نماینده ثابت در سازمان ملل بود. او بدون خداحافظی محل خدمت خود را ترک کرده و به سفر ماه عسل رفته بود! حتی وقتی با او تماس گرفتم و خواستار سوابق موضوع شدم او با بیمسئولیتی گفت که این مساله دیگر به او ربطی ندارد!

با این حال با برخی از دوستانم که از اساتید دانشگاههای آمریکا بودند، تماس گرفتم و ظرف یک هفته کوشیدیم تا ادعا نامه ایران علیه عراق را بنویسیم. من در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان نماینده ویژه ایران بخش هایی از آن متن را ارائه کردم که درپایان آن به جدل بزرگی بین من و دکترسعدون حمادی وزیر خارجه عراق تبدیل شد. این جدال دیپلماتیک، در رسانه ها انعکاس وسیعی یافت ولی نماینده کویت آقای یعقوب بشاره دائما برای حمادی کف میزد!! من در پی دادخواهی ایران و مظلومیت کشورمان در پی حمله متجاوزانه عراق بودم. آقای علی شبستری، برادر امام جمعه کنونی تبریز، هم مامور ویژه رمزگذاری ما در نمایندگی ایران در سازمان ملل بود و 24 ساعته کار میکرد واطلاعات را به تهران مبادله میکرد.

همان زمان به آقای بروجردی داماد امام که معاون وزارت خارجه بودند خبر دادم که ارتباط من با «آندرویانگ» همچنان قابل استفاده است و چون او فردی مخالف جنگ است میتواند به ما در متجاوز خواندن عراق و اثبات این موضوع در سازمان ملل کمک کند. ایشان هماهنگیهای لازم را کردند و به من با رمزخبر دادند که وارد عمل شوم. من هم به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل با او تماس گرفتم. او به همراه جسی جکسون رهبر سیاه پوست نهضت ضد تبعیض در آمریکا، به دفتر ایران در سازمان ملل آمدند.

او قراردادی 14 مادهای به همراه خود آورده بود که طی آن، آمریکا انقلاب ایران را به رسمیت شناخته بود و طرفین مسائل فی مابین را طبق آن حل میکردند. بلافاصله آن متن را ترجمه کرده و به تهران فرستادیم. حتی با منزل آقای خاتمی که از دوستان دوران کودکیام هستند و نماینده اردکان در مجلس بودند هم تماس گرفتم و از ایشان خواستم تا دقت در این متن را از مرحوم بهشتی بخواهند و نظر کلی ایشان را جویا شوند.

تهران این متن را پذیرفت. اما در راستای اخذ پوئنهای بیشتر از آمریکا من به آقای آندرویانگ گفتم که پس از این قرارداد دوجانبه، نباید اتباع دو کشور هیچ ادعایی علیه یکدیگر داشته باشند وباید دولتها تبادل خسارت کنند و دو تابعیتی ها در تابعیت زمان عقد قراردادشان میتوانند حضور یابند این بند برای این بود که گریختگان از انقلاب نتوانند زیر چتر قراداد ادعاهای مالی کنند. علاوه بر این از او خواستم که برای اثبات پذیرش این قرارداد از سوی شخص کارتر، این توافق بر روی سربرگی از کاخ سفید ارائه شود و کارتر هم یک عبارتی که کلمه عبور ما باشد را در سخنانش به زبان بیاورد. او مطلب را از کاخ سفیدجویا شد و آنها پذیرفتند.

بعد از من پرسید که ما میخواهیم کارتر چه عبارت رمزی را بگوید؟ من هم گفتم که کارتر باید بگوید : «The Iraqis are aggressors» اما آندریانگ گفت که این یک موضع گیری است و کارتر نمیپذیرد. من هم به او گفتم که ما همین جمله را میخواهیم وگرنه قرار نیست که او بیاید بگوید که صبحانه گرم خورده ام! «my breakfast was warm»! من با شوخی حرفم را به او فهماندم. او طی تماسی تلفنی با کسی که نفهمیدم کیست، هماهنگی لازم را کرد و گفتن این جمله را پذیرفت. در آن زمان کمتر از یک ماه به انتخابات امریکا مانده بود و ریگان دست راستی که علیه ایران اسلامی خشن سخن میگفت از کارتر در ارائ عمومی جلو بود. تنها آزادی گروگانها میتوانست ورق را به نفع کارتر برگرداند ودر این صورت حمایت امریکا هم از صدام کاهش مییافت.

فردای آن روز کارتر در ادامه سفرهای تبلیغاتیاش وقتی وارد فرودگاه دیترویت در میشیگان شد، در مواجهه با خبرنگاران که از او پرسیدندنظر شما در رویکردهای خاورمیانه چیست؟ «What is your opinion about the development in the Middle East?» ودرنظر داشته باشیم که در آن زمان «the developments in the Middle East» به جنگ اعراب یا فلسطین واسرائیل گفته میشد و منظور خبرنگار جنگ ایران و عراق نبود. اما کارتر که هول داشت حرفی را که ما خواسته بودیم را به زبان بیاورد در پاسخ گفت: «It is obvious that Iraq is aggressor» ما به مقصودمان رسیدیم. آندرو یانگ هم شب با من تماس گرفت وگفت حالا مطمئن شدید؟ به او گفتم که این حرف کارتر را دراخبار سر شب تلویزیون دیدهام.

سپس با تهران تماس گرفتم و گفتم که کارتر حرف رمزی را که ما میخواستیم گفت. فردایش پاسخ تهران هم این بود که نخست وزیرو هیات همراه در روزهای آینده به آمریکا میآیدند. ما هم برای نهایی کردن متن با توافقنامه و هم براین نطق نخست وزیر در جلسه شورای امنیت کوشیدم. از دفتر دبیر کل و سفارت الجزایر هم خواستیم که ترتیب تشریفات را بدهند. آقای رضا مالک سفیر الجزایر در واشنگتن که حافظ منافع ما در آمریکا بود، وبعدها وزیر خارجه شد، به نیویورک آمد که همراه نماینده الجزایر در سازمان ملل و من و آقای تیمور رئیس تشریفات سازمان ملل به اتفاق کارکنان نمایندگی در فرودگاه نیوبورک به استقبال ازنخست وزیر و هیات ایرانی باشیم.

مقدمات حضور هیات ایرانی اعم از نوع هتل و تردد آنها چطور فراهم شد؟

قبل از ورود هیات ایرانی من از خانم نوری شاهرودی که مسئول هماهنگیهای نمایندگی بود پرسیدم برای هتل چه کاری کردهاند؟ او هم گفت با اینکه هتلی را برای هیات ایرانی رزرو کرده بودند اما از تهران دستور آمده که آقای رجائی گفتهاند که هتل نگیرید و در زمان جنگ برای کشور خرج نتراشید. مرحوم رجایی خواسته بود که ایشان و هیات همراه در همان منزل سفیرایران در سازمان ملل مستقر شوند. من دیدم که در ان منزل تنها 10 تخت و کاناپه هست به انضمام یک تخت دو نفره در اتاق خواب مخصوص سفیر. درحالیکه هیات همراه و باضافه هیات ما حدود 27-28 نفر بودیم.

اعضای ثابت دفتر ایران در سازمان ملل چند نفر بودید؟

در هیات ویژه که به نیویورک رفته بودیم من بودم و آقایان مهدی نواب، که یک دوره سفیر ایران در آلمان بود، و احمد جلالی (نماینده ایران در یونسکو در زمان خاتمی) همراهم بودند. برای کمبود تخت هم برای هیات همراه نخست وزیر به تعداد بقیه افراد کیسه خواب گرفتیم. مشی آقای رجایی این بود که «درویش هر کجا که شب آید، سرای او است». وقتی آنها وارد نیویورک شدند، قرار شد آقایان رجایی و بهزاد نبوی و یک نگهبان در اتاق خواب سفیر (master bedroom) بخوابند.

مذاکرات آقای رجایی با آقای آندرویانگ به کجا رسید؟

این را بگویم که هدف اصلی آقای رجایی برای سفر به نیویورک، نهائی کردن متن بود و حضور در شورای امنیت سازمان ملل پوشش خوبی برای این منظور بود. بنابراین تبلیغات این سه دهه بر سر اینکه او امده بود تا در سازمان ملل مواضع ایران را بگوید، دور از واقعیت است.

ما یک نطق پیشنهادی برای آقای نخست وزیر تهیه کرده بودیم که ادعانامه ما علیه عراق متجاوز بود در بند بند آن به منشور ملل متحد ارجاع داده بودیم و نقاط تجاوز در حال پیشرفت عراق را که روی نقشه به دبیر کل نشان داده بودیم میخواستیم در جلسه شورای امنیت نشان داده شود.

متاسفانه همراهان نخست وزیر یک نطق جایگزین ارائه دادند که یک انشای طولانی و در حال وهوای روزنامهای تهران نوشته شده بود. این متن ژورنالیستی برای مصرف داخلی بود و حاوی دادنامه ایران مبتنی بر ابعاد تجاوز به تمامیت ارضی کشورمان وآمار خرابیها و قتل وتجاوز به ایرانشهر واتباع ایران نبود!! متآسفانه همراهان آقای نخست وزیر که بیشتر جوانان بی اطلاع از ضوابط شورای امنیت بودند کار خود را کردند.

هم زمان به آندرویانگ گفتم که متن توافق را بر روی سربرگ کاخ سفید بدهند به یک مقام عالیرتبه کشوری ثالث تا او برای نخست وزیر ما بیاورد. انها هم انتخاب شایستهای کرده و متن قرارداد را به آقای آقاشاهی وزیر امور خارجه پاکستان دادند. یک فرد شیعه و دوستدار ایران بود.

آقاشاهی حدود ساعت ده شب به اقامتگاه آمد ومتن را تحویل آقای رجائی داد. پس از مختصربحث و بر رسی متن، آقای رجایی به آقاشاهی گفتند برای فردا ده صبح در یکی از اتاقهای سازمان ملل ترتیب دیدار سه جانبه برای نهائئ کردن متن را بدهد. پس از رفتن آقا شاهی مابین خودمان بحث را ادامه میدادیم.

اگرچه پیش از این تهران با متن این قرارداد موافقت کرده بود اما آقای بهزاد نبوی در همان شب که مشغول بررسی متن توافقنامه با شهید رجایی بودیم، راجع به بندهای مختلف انقلت می آورد و مانع تراشی میکرد. من هم به ایشان گفتم جنابعالی که حقوق بین الملل نمیدانی چرا دخالت ماهوی میکنی؟

آقای گودرز افتخار جهرمی هم که در تیم همراهان بود، که با ایشان در دانشکده حقوق دانشگاه تهران هم کلاسی بودم، و سفری هم باهم و دیگر دوستان در سال 1343 به کربلا مشرف شده بودیم ودر آنجا به دست بوس حضرت امام (ره) که تازه به نجف آمده بودند هم رفته بودیم، به او گفتم شما که حقوق دان تیم همراه هستی بگو که این متن بر اساس منشور سازمان ملل تدوین شده، چرا خاموش نشستهای؟

اما او که هنوز هم آدم محافظه کاری است، سکوت کرد و نشان داد که متحد با بهزاد نبوی است. آنها در آن زمان تحلیلشان این بود که اگر ریگان به جای کارتر رئیسجمهور آمریکا شود، بیشتر به نفع ایران است.

من به آقای رجایی گفتم که در مقابل حرفهای بهزاد نبوی کوتاه نیاید. چون قبلا هم تهران با این متن موافقت کردهاید و فردای آن روز هم با نماینده آمریکا در سازمان ملل قرار داشتیم تا آن را نهایی کنیم. نهایتا آقای نخست وزیر به آقاشاهی گفتند فردا در یکی از دفاتر سازمان ملل، متن را مبادله می کنیم.

صبح آقای رجایی به من گفتند که به آقاشاهی زنگ بزن و بگو قرار ما با آمریکاییها کنسل است! این نشان میداد که بهزاد نبوی شبانه رای ایشان را زده است. ایشان و همکارانشان همان متن شعار گونه را با ادعانامهای که برای ارائه درشورای امنیت سازمان ملل تهیه کرده بودیم، که بر اساس منشور سازمان ملل تدوین شده بود و بسیار متقن و حقوقی بود، تعویض کردند.

به آقای نخست وزیر گفتم نمیتوان به دادگاه رفت و مدام گفت « من مظلومم، من مظلومم، من مظلومم!» چرا که تکرار ادعا به منزله اثبات ادعا نیست وباید سند ادعایمان را برای اثباتش ارائه دهیم. نمیشود برویم پشت سر هم بگوییم «دلبر جانان من، برده دل و جان من، برده دل و جان من، دلبر جانان من!» خب به ما می گویند برو از دلبر جانان رسما خواستگاری کن!! توضیح میدادم که ادعانامه تنظیمی ما بر اساس منشور سازمان ملل است که بر اساس بند 6 آن هر نوع تجاوزی به خاک کشور دیگر ممنوع است و بر اساس بند 7 درخواست خسارت داریم و ودفاع ما مشروع است وجنگ طلبی نیست و. و . و...

به مرحوم رجایی میگفتم که از این تریبون باید نطق حقوقی کرد و نه سیاسی. اگر دیده باشید اخیرا هم آقای ولایتی در صحبتی به مناسبت هفته دفاع مقدس که در ویژه نامه شرق چاپ شد هم گفته بودند که ادعانامه ایران در آن زمان حقوقی تنظیم نشده و نشان دهنده مظلومیت ایران به عنوان کشوری که مورد تجاوز قرار گرفته نبود.

این حرفی بود که من 32 سال پیش گفتم و کس دیگری به آن اشاره نکرده بود. به نظر من این حرف آقای ولایتی را بایدبا طلا نوشت و تاکید کرد که کسانی که از طرف ایران در این جایگاه قرار میگیرند، نطق سیاسی نکنند و از منافع ایران به شکل حقوقی حمایت کنند. ما یک کشور عضو سازمان ملل هستیم که تعهدات بین المللی و حقوق بین المللی داریم. NGO نیستیم که مواضعی NGOایی اتخاذ کنیم و نطق کنیم و برگردیم!

من آن زمان از مرحوم رجایی خواستم تا از حضور عراق در خاک ایران بگوید، از تعداد تانکهایی که وارد ایران کرده، تعداد کشته شده های ایرانی و اطلاعات تجاوز به ایران آمار تخریب ها و خسارت به پالایشگاه آبادان و خسارت کاهش فروش نفت را ارائه بدهند.

عکسهای محاصره خرمشهر وجنایت عمیه شهروندان غیر نظامی و دیگ جنایات جنگی سخن بگوئیم. حتی گفتم که به عنوان سند بگویند که به عکسهای ماهواره ای وآواکسی خود آمریکاییها از مرز ایران و عراق ومانطق جنگی و اشغال شده ایران برای استناد مراجعه کنند و .... اما مرحوم رجایی تاکید داشت که میخواهد از مظلومیت ملت ایران درزمان نظام شاهنشاهی بگویند و این صدای حقانیت انقلاب است. آنها متن تدوینی ما را مثله کردند و بیشتر ادعاهای حقوقی آن را حذف کردند.

به ایشان گفتم لااقل در مصاحبه خارج از جلسه شورای امنیت این موارد را بگوئید اما او گفت که به عنوان گواه و شاهد مظلومیتهای ایران که خودشان در زندان شاه شکنجه شده اند پای خودشان را نشان بدهند وبگویند مسئول هم اینها استکبار امریکاست! ! من میگفتم این درست ولی جلسه شورا برای رسیدگی به ادعای ما مبنی بر تجاوز حکومت صدام تشکیل شده است ونه برای بررسی جنایات حکومت شاه ونقش امریکا در حمایت از او.

خواهش کردم که پای مضروبشان را هم نشان ندهند که مناسب جو خبری در سازمان ملل نیست و احتمالا در عکسها هم چیزی از این شکنجهها معلوم نیست. ثانیا این کار در شان یک نخست وزیر نیست. در شان رئیس دولت نیست که «مشار بالبنان» یعنی انگشت نما شود! انگشت نما شدن در شرع ما هم ممنوع است، ولو اینکه حق با ما باشد. میگفتم شما محق هستید و بر اساس آیهای از قرآن « لا یحِب اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلا مَن ظلِم» کسی که صاحب حق است میتواند صدایش را بلند کند ولی جایش اینجا نیست. ایشان این یاد آوری آیه در سخنم را پسندید و این آیه را به کار برد. در حالیکه حرف من چیز دیگری بود.

پس به گفته شما، انتظاری که از جلسه شورای امنیت سازمان ملل داشتید محقق نشد و هم مذاکره ای با آمریکا انجام نشد...

بله متاسفانه. ما خیلی تلاش کرده بودیم که آمریکا را راضی کنیم مانع تشکیل جلسه شورای امنیت سازمان ملل نشوند. آنها با یارانشان خیلی مقاومت کردند ولی جلسه برقرار شد اما از این فرصت استفاده نشد و به جای ادعانامه ما یک «نطق حسینیهای» قرائت شد که بیشتر خوراک داخلی داشت و در داخل کشور بازتاب یافت تا در مجامع بین المللی.

هنگامی که با هیات از اقامتگاه عازم مقر سازمان ملل بودیم به آقای بهزاد نبوی گفتم چرا کاپشن پوشیدهاید؟ شما اینجا یک سردار جنگی نیستی و باید لباس متناسب بپوشی. او هم به استهزا به من گفت من مثل تو کراوات نمیزنم! ایشان افتخار معاونت اجرایی رئیسجمهور داشتنند در حالیکه هم نمیدانست شورای امنیت برای چه منظوری در حال تشکیل است!

به آقای رجایی گفتم که شما به جای چنین افرادی نیازمند تیمی از همراهان هستید که بتوانند دفاعی متقن و حقوقی از منافع ایران داشته باشند و بتواند تشخیص دهند که چه کاری در چه جائی نیکوست. حتی میگفتم که قطعا آقای بهشتی با این تصمیمات وی موافق نیست. اما ایشان پس از بازگشت به ایران نزد امام (ره)رفته و گلایه کرده بودند که من با او دعوا کرده ام سخن به درشتی گفته ام. حال آنکه من به استناد همان آیه بالا میگفتم چون ملک و ملت در معرض ظلم است باید فریاد کنیم. شنیدم ایشان در تهران گفته بودند فلانی به عنوان وزیر خارجه به درد او نمیخورد. به این ترتیب بحث وزارت من به کل منتفی شد.

آقای تاجزاده در یکی از گفتوگوهایشان با «شهروند امروز» گفته بودند که متن نطق شهید رجایی را ایشان نوشتهاند. یعنی پس از منتفی شدن متن پیشنهادی شما، ایشان متن جدیدی نوشتند؟

من نوشته ایشان را ندیده ام ولی خبر جالبی است بعید هم نیست که چنین بوده باشد! او در آن زمان یک دیپلمه نیمه دانشجوبود و نباید به خود اجازه میداد که در آن روزهای سرنوشت سازکه برای تمامیت ایران نقشه کشیده بودند، بازی دانشجوئی کند! نطقی که ما تدوین کرده بودم با هم فکری چهار استاد وبر اساس حقوق بین الملل بود.

اسامی آن افراد که در تهیه آن ادعا نامه کمک کردند را به یاد دارید؟

بله. آقای حامد الگار دانشمند و فیلسوف معروف اسلامی در دانشگاه کالیفرنیا، شاهین آبراهامیان استادحقوق بین الملل و علی امیری استاد روابط بین الملل دانشگاه کنت و خودم. علاوه بر این با اساتید دیگری هم مشورتهایی میکردیم و یک نطق به اصطلاح «Oxford»ای تنظیم کرده بودیم که متاسفانه به کار نیامد.

متن آن نطق رادارید؟

نه متاسفانه ولی در مجموعه اسناد وزارت خارجه یک نسخه آن باید باشد. متن نطق خودم در 8 اکتبر 1980 در سی و پنجمین نشست عمومی سازمان ملل را هم در اسناد سازمان ملل میتوانید بیابید.

مذاکرات آقای صادق طباطبایی از کانال آلمان به کجا انجامید؟

لابد همانها که ریاست جمهوری ریگان را به نفع ایران میدانستند، مانع از تداوم آن مذاکرات هم شدند و مذاکرات صادق طباطبایی را هم زمین زدند. من در جریان آن مذاکرات نبودم فقط خبر آن را شنیده بودم وهیچگاه با ایشان در این مورد هم صحبت نشده ام. تحلیل های ساده انگارانه موجب شد که قضایای دیپلماتیک بصورت برد-برد دیده نشوند. اگرچه کارتر حامی ایران نبود اما ریگان به مراتب بدتر از او بود. همانطور که این روزها هم چنین است. اساسا در امریکا جمهوریخواهان سیاستهای خصمانه تری علیه ایران دارند. الان هم میبینید که رامنی رسما نوکر صهیونیست هاست.

به نظرتان در نحوه استفاده از تریبون سازمان ملل طی این سال ها تفاوتی ایجا شده یا هنوز هم نطقها سیاسیاند به جای حقوقی ایراد میشود؟

آنقدر برای نمایندگان ما در سازمان ملل خط و مرز میگذارند و این طرف و آن طرفشان پونز میچینند که جرات حرکت ندارند و عملا نمیتوانند کاری بکنند! شما ببینید این نتانیاهو جرثومه همه فسادهای عالم که خودش و پدرش آدم کش های حرفه ای در سازمان تروریستی هاگانا بوده اند واز ظالمترین افراد در این کره خاکی است همانند یک شارلاتان حرفه ای نطاق و یک عمرو عاص مجسم، در این هفته چه سخنرانیای علیه ایران در سازمان ملل کرد و در مقابل ما یک کارمند دفترمان در سازمان ملل را به جواب نتانیاهو فرستادیم !! دیدید چگونه پاسخ او را داد؟! ما که نباید در مقابل «عمروعاص» یک «ابوموسی اشعری» بفرستیم تا اینگونه شل و بی خاصیت جواب او را بدهد! به این شکل ایشان را هم از ظرفیت خودش تهی میکنیم آنوقت این همه برایش هزینه کرده ایم و با استفاده نا بجا ازاو بی خاصیتش میکنیم. جواب افراسیاب را باید با رستم داد!

کنایه شما به آقای خزایی است که کس دیگری را به جای خود فرستاده؟

نه احتمالا انتخب بهتر در عهده ایشان هم نیست! باز این آقای جواد ظریف نطاق بود ومیتوانست حریف آنها بشود. یک ادم حرفهای مثل او را باید به عنوان پاسخگو بفرستند جلو. اصلا ما که مجبور به نطق انگلیسی نیستیم. با زیان فارسی و به شکلی قراء و کوبنده پاسخ بدهند و یک مترجم خوب بیاورند تا حرفهایشان را ترجمه کند. به کارهای گران، مرد کارآزموده باید گماشت. من متاسفم که جواب نتانیاهو را اینگونه دادیم.

برخی معتقدند که نطق نتانیاهو در نشست امسال سازمان ملل تاثیرگذار بود و شما هم معتقدید که پاسخ ایران کوبنده نبود.

درباره تاثیرگذاری نطق نتانیاهو من بحث دارم. او میخواست با این نطق بر روی عوام تاثیر بگذارد که گذاشت و به هدفش رسید. حرف من این است که در مقابل عمروعاص ما باید مالک اشتر و ابن عباس به میدان میفرستادیم. حضرت علی هم میخواست «ابن عباس» را بفرستد اما کوته بینانی گفتند که «پارتی بازی نکن و پسر عمویت را نفرست». آنها که به خاک این ملک معتقد و پایبندند باید بدانند که گربه باد کرده، هرگز پلنگ نمیشود. یک سوزن به او بزنند میترکد و دیگر حتی یک گربه هم نیست.

حاج میرزا آقاسی که شهره خاص و عام در بی کفایتی است برای مذاکرات ایران و عثمانی امیرکبیر را میفرستد. مذاکراتی که دو سا ل طول کشید و همین آقاسی بیعرضه ذیل گزارش امیرکبیر نوشت که «فضل آن است که دشمنان بگویند و این پسر در آینده کارهای شگرفی انجام خواهد داد». آن وقت ما با این همه ادعای دانایی چه کسانی را برای هماوردی با نتانیاهو که صد عمرو عاص را درس میدهد برای جواب و مذاکره میفرستیم؟!

به نظر شما با چه ادبیاتی و چگونه باید از تریبون سازمان ملل استفاده کرد؟

در مجامع بین المللی کشورها و دولتها به نمایندگی از کشورها حضور دارند و فقط و فقط باید مجموعه ماتریس و معادلاتشان را برای بهینه کردن منافع ملیشان در نظر بگیرند. آنجا یک جامعه اخلاقی نیست که ما بگوییم «فلان کاری که می کنید، خلاف عدل است»! برای اینکه آنجا مکان امر به معروف و نهی از منکر نیست، آنجا مکان معادله قدرتها است و باید در مکان معادله قدرتها باید کاری بکنیم که آچمز نشویم.

البته ذات مجمع عمومی با ذات شورای امنیت فرق میکند. در مجمع عموی دفاع از سیاستها، توجیه آن و سعی بر استفاده از تریبون برای رساندن حرفها میشود تا منافع ملی کشورها به بهترین شکل تامین شود ولی در شورای امنیت یک game حقوقی و قدرتی است. آنجا مخرج مشترک قدرتها و مواضع حقوقی گرفته میشود و آنها که صاحبان قدرتند ردای حقوقی به آن می پوشانند. یعنی مثلا آمریکا یارگیری میکند و از 15 عضو شورای امنیت، 13 رای جمع میکند و با دو عضو دیگر هم لابی میکند که با نظر انها مخالفت نکنند. کما اینکه 10 عضو عادی ادواری که حق وتو ندارند و در میان 5 عضوی که حق وتو دارند، دو کشور در تیم آمریکا نیستند. منظورم چین و روسیه است که امریکا میکوشد این دو کشور یا با آنها همراهی کنند و یا اینکه لااقل مخالفت نکنند و کار به استفاده از حق وتو نرسد.

اینکه در اوایل جنگ، ما با هیچ یک از اعضای دارای حق وتو در شورای امنیت ارتباطی نداشتیم، نوعی ضعف دیپلماتیک در واقعیت جهانی بود. در شرایطی که یک کشوری آمده به مردم ما تجاوز کرده و با برخی اعضای شورای امنیت و برخی کشورهای منطقه یارگیری کرده بود، کسی از ما دفاع نمیکرد.

برخی از گروگانها که سند دخالت آمریکاییها در کشورمان بودند، به عنوان یک برگ برندهای برای مذاکره با این کشور یاد میکنند. به نظرتان الان ما چه برگ برندهای داریم و آقای احمدینژاد بر چه اساسی موضوع مذاکره با آمریکا را مطرح کردند؟

نمی دانم ایشان چرا رابطه با امریکا را مطرح کردند. به نظرم ایران از نظر منطقهای یک کشور تنهاست و تا حد زیادی در شرق آفریقا شبیه اتیوپی است. چون شاخص ملی اش با کشورهای همسایهاش فرق میکند. ما در منطقه نوعی ریشه مشترک با افغانستان داریم که متاسفانه از آن استفاده نمیشود.

همه میدانند که افغانستان با توطئه انگلیسیها از ایران جدا کردند. در اوایل سلطنت ناصر الدین شاه این اتفاق افتاد. در زمان سلطان مراد میرزا، حسام السلطنه آخرین باری که ایران، هرات و مزار شریف را از شورشیان پس گرفت، انگلیسیها سواحل و بنادر ایران را بمب باران دریایی کردند و قشون ایران را مجبور به خروج از افغانستان کردند و کسی در افغانستان رای نداد که از ایران جدا شود.

اینگونه نیست که ملت دیگری در آن طرف مرزهای ما با افغانستان باشند، 20 میلیون از مردمشان زبان مادری اشان فارسی است و ما بقیاشان هم فارسی را بلدند. اگر در منطقه قدرت نداشته باشیم و شاه عباس نباشیم، شاه سلطان حسین می شویم! باید مثل شاه عباس باشیم و ایران با فرهنگ و اقتصاد فعال در دنیا زندگی کند که در برنامه چشم انداز 20 ساله آمده که اقتصاد اول منطقه شویم وگرنه چالدران پشت در ماست! شکست چالدران و قفقاز هرگز جبران نشد. لذا معادله قدرت برای ایران، غیر از 22 کشور عربی است که در اتحادیه عرب با هم هستند. اینها مطالبی نیست که به آسانی بتوان از کنار آن گذشت.

من میگویم که طبق دستور العمل 1404 که باید به قدرت اول منطقه برسیم، حرکت نکردهایم و از رقبایمان عقب افتادهایم. پیداست که علیرغم سخنرانیها و شعارهایمان ما این سند را به درستی اجرا نکردهایم. من تعجب میکنم برخی چطور رویشان میشود ادعاهایی خلاف واقع داشته باشند!

تسخیر لانه جاسوسی و گروگان گیری اعضای سفارت آمریکا که منجر به قطع روابط دو کشور بود در چه شرایطی صورت گرفت؟ کمی از حال و هوای آن روزها و انعکاسش در فضای بینالملل بگویید.

زمان تسخیر لانه جاسوسی من در تهران نبودم و در کویت بودم. انعکاسش در مطبوعات کویت هم طوری بود که یک پیروزی همگانی به شمار میرفت. روزنامههای طرفدار دولت خیلی استقبال نداشتند اما مردم و خطبای شیعه سنی و دانشجویان بسیار از آن دفاع میکردند. اما چون در تهران نبودم نمیتوانم از حال و هوای آن چیزی بگویم.

این سوال را برای این پرسیدم که برخی این روزها به اصلاحطلبان و چهرههای مدافع برقراری رابطه با آمریکا خرده میگیرند که اقدام خود آنها در تسخیر لانه، منجر به قطع این رابطه شد. چهرههایی چون عباس عبدی هم در مقام دفاع از خود میگویند که آن اقدام باید در ظرف زمانی همان سالها سنجیده شود و جو انقلابی حاکم بر جنبش دانشجویی مد نظر قرار گیرد. نظر شما در مورد این نقد و دفاع چیست؟

امور تابع «نیات»اند. البته همان موقع یک عدهای برای فرصت طلبی به این کار پیوسته بودند و تندتر از کسانی که لانه جاسوسی را تسخیر کردند، میرفتند. مثل دار و دسته رجوی. با نگاهی به شعارهای آن موقع میبینیم که رجوی می گوید کاری نکنید که آمریکای جهانخوار به ایران باز گردد! این حرف را با وضعیت حالا یا یکی دو سال بعد همان زمان، مقایسه کنید که آنها عوامل اجرایی صدام شدند!

البته آن دفاع {دفاع چهرههایی چون عباس عبدی} هم به قول قدیمیها «فیه حرف» است که یعنی جوگیر شدن کار درستی نیست. در همان زمان آقای بنی صدر و برخی دیگر مدافع این کار شدند. اما اگر همه روزنامههای آن موقع را اگر ببینید، من یک کلمه هم در تایید آن نگفتهام.

فاصله 25 ساله بین 28 مرداد و پیروزی انقلاب، تجمیع خشم ملی علیه آمریکا بود. صرف نظر از ایرادهایی که به حکومت مصدق می شود – و بنده جایی راجع به غلط بودن سیاست نفتیاش و عدم ایجاد شرکت ملی نفت با توزیع سهام آن بین مردم و فروش اوراق قرضه به عنوان اوراق سهام؛ انتقاد کردهام که اگر چنین میشد انگلیس با چندین میلیون سهام دار روبرو میشد و نه یک دولت- بلاهایی که آمریکا بر سر ایران آوردند، چنین خشمی را آفریده بود. اما جوانها که تجربه پیرها را ندارند، آن زمان با شور انقلابی چنین کاری را کردند. جمله معروفی به زبان انگلیسی هست که میگوید «راه جهنم را با حسن نیت سنگفرش کردهاند»! همچنانکه افرادی چون ابنملجم و خوارج به نیت اصلاح اسلام و با حسن نیت، خوارج شدند و امام علی(ع) را شهید کردند و به جهنم رفتند.

به نظرم حقانیت کسانی که این کار را کردند بیش از کسانی است که بعد از این همه سال به آنها ایراد میگیرند. ولو اینکه آثار قهری آن عمل، همچنان هست. ما در مقابل موضعگیری امام سکوت کردیم. چون ایشان چیزهایی را میدانستند که ما نمیدانستیم و رهبری انقلاب هم با ایشان بود. ولی از روی ظواهر، به نظر من آن عمل مفید نبود.