ایران سوت پایان «مذاکره برای مذاکره» را کشید
سفر رئیس جمهور به بیشکک برای شرکت در اجلاس سازمان شانگهای، مورد توجه روزنامهها قرار گرفته است. مسأله هستهای و سوریه، مهمترین موضوعات مطرح در برنامههای طرف ایرانی بوده است. بهار در مطلبی با تيتر «ایران سوت پایان مذاکره برای مذاکره را کشید» نوشته است: سوت پایان «مذاکره برای مذاکره» به صدا درآمد؛ این بار از سوی جمهوریاسلامی ایران و توسط محمدجواد ظریف؛ فردی که قرار است بهزودی در قامت مذاکرهکننده ارشد در میدان گفتوگوهای هستهای حاضر شود. تعویض بازیگران هستهای، به تعویض و تغییر تاکتیک بازی جمهوریاسلامی هم منجر شد؛ تاکتیکی که تطویل مذاکرات دیگر در آنجایی ندارد. تاکتیک «مذاکره برای مذاکره» تنها در دورهای برای جمهوریاسلامی کارآمد بود؛ البته به ادعای غربیها. ادعایی که مبتنی بر این بود که تهران این تاکتیک را پیش گرفته است تا زمان بخرد و برنامه هستهای خود را توسعه دهد؛ راست و دروغش گردن خودشان، اینکه این تاکتیک در دستور کار بوده است یا نه مهم نیست، مهم این است که همین تطویل مذاکرات در گذشته و عدم توافق طرفهای درگیر در موضوع هستهای ایران بر سر توقف یا ادامه برنامه هستهای هیچ گاه به مانعی در پیشبرد این برنامه تبدیل نشد. همین امر غربیها را به فکر تغییر تاکتیک انداخت. آنها برای آنکه در موضوع هستهای ایران زودتر به یک نتیجه ملموس دست پیدا کنند گسترش تحریمها را در دستور کار قرار دادند تا با ضدتاکتیک ابتکار عمل در مذاکرات را از دست جمهوریاسلامی ایران خارج و توپ ضرر تطویل مذاکرات را به زمین جمهوریاسلامی ایران ارسال کنند؛ که اتفاقا این طور هم شد. با گستردهتر شدن دامنه تحریمها علیه جمهوریاسلامی ایران و تأکید بر پابرجا ماندن آن تا زمان دستیابی به یک توافق همهجانبه برای ایجاد اطمینان نسبت به صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران، هر روز تأخیر در دستیابی طرفهای درگیر در موضوع هستهای ایران زمان را به ضرر جمهوریاسلامی و مردم ایران پیش میبرد. تا آنجا که تحریمها کمکم آثار خود را بر زندگی مردم ایران با کوچکتر شدن سفرها و بروز مشکلات در زندگی روزمره به خصوص تأمین داروهای مورد نیاز به جا گذاشت.
از آن پس تطویل در مذاکرات و «مذاکره برای مذاکره» از سوی جمهوریاسلامی منطقی نبود. هرچند با وجود درک این واقعیت هیچ گاه از سوی هیأت مذاکرهکننده هستهای پیشین اقدامی برای توقف این روند نشد. با این حال هیأت مذاکرهکننده هستهای جدید نمیتواند نسبت به تطویل مذاکرات بیتفاوت باشد. اساسا بهنظر میرسد دولت در پی تسریع در مذاکرات و پیشرفت در گفتوگوهاست. در همین حال محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در گفتوگو با شبکه خبری پرستیوی با تأکید بر اینکه «ما امیدواریم در مذاکرات رو به جلو حرکت کنیم و باید نتیجهگرا باشیم»، گفت: «بر این باوریم که مذاکرات نامحدود نیست و خود مذاکره فینفسه هدف نیست. ما اعتقاد داریم مذاکرات باید ضربالاجل داشته باشد، نتیجهگرایانه باشد و براساس حسننیت، شرایط برابر و احترام متقابل باشد. اکنون ما باید رویکرد این مذاکرات را تغییر دهیم». وزیر خارجه البته دستیابی به توافق در مذاکرات هستهای را منوط به تغییر تاکتیک غرب دانست و تأکید کرد آنها نیز همچون جمهوریاسلامی ایران باید با رویکرد تازه در مذاکرات حاضر شوند.
وی خطاب به طرفهای درگیر در موضوع هستهای گفت: «اکنون اگر میخواهید در قبال پرونده هستهای ایران به نتیجه برسید، باید نگاه خود را تغییر دهید؛ باید اهداف مشترکی داشته باشیم، نه اینکه ایران یک هدف و گروه ۱+۵ هدف دیگری داشته باشد. اگر آن کشورهایی که ادعا میکنند نگران برنامه هستهای ایران هستند، يكسری اهداف را دنبال کنند و ما هم یکسری اهداف را دنبال کنیم، در این صورت جدال رخ میدهد و بازی کودکانهای شکل میگیرد که در آن هر کسی به دنبال این است که بیشتر از دیگری امتیاز بگیرد». ظریف تأکید کرد: «چیزی که برای هر دو طرف نتیجهبخش خواهد بود، داشتن اهداف مشترک است و این اهداف از این قرارند: اول اینکه برنامه هستهای ایران باید صرفا صلحآمیز باقی بماند؛ ظاهرا این هدف اعلامشده طرف دیگر یعنی گروه ۱+۵ است».
وزیر خارجه با تأکید بر اینکه ما به دنبال سلاح اتمی نیستیم و سلاح اتمی هیچ جایگاهی در دکترین امنیتی ایران ندارد بنابراین، در هدف اول اشتراک داریم، گفت: ما حالا میخواهیم در هدف دوم نیز اشتراک پیدا کنیم. تنها راه تضمین اینکه برنامه هستهای ایران صلحآمیز باقی بماند این است که اجازه داده شود این برنامه در فضای قابل قبول و صلحآمیز بینالمللی ادامه پیدا کند. چرا؟ چون ظرفیتهای هستهای ایران داخلی هستند؛ برنامه هستهای ایران وابسته به خارج نیست به همین دلیل شما نمیتوانید ایران را از چیزی که متعلق به خود این کشور است، محروم کنید. ظریف در پاسخ به این سوال که «شما درباره مذاکرات هستهای با گروه ۱+۵ خوشبین هستید؟» گفت: «من خوشبین هستم که ما با عزم حل مشکل وارد مذاکرات خواهیم شد. «رسیدن به پاسخ مثبت» شعار ما برای این مذاکرات است، اما باید دو طرف همکاری داشته باشند. اگر آمریکا و باقی کشورهای عضو گروه ۱+۵ آماده نیستند که به صورت جدی وارد این فرآیند شوند». سناریویی کاملا متفاوت در پیش خواهیم داشت».
سفر رئیس جمهور به بیشکک برای شرکت در اجلاس سازمان شانگهای، مورد توجه روزنامهها قرار گرفته است. مسأله هستهای و سوریه، مهمترین موضوعات مطرح در برنامههای طرف ایرانی بوده است. بهار در مطلبی با تيتر «ایران سوت پایان مذاکره برای مذاکره را کشید» نوشته است: سوت پایان «مذاکره برای مذاکره» به صدا درآمد؛ این بار از سوی جمهوریاسلامی ایران و توسط محمدجواد ظریف؛ فردی که قرار است بهزودی در قامت مذاکرهکننده ارشد در میدان گفتوگوهای هستهای حاضر شود. تعویض بازیگران هستهای، به تعویض و تغییر تاکتیک بازی جمهوریاسلامی هم منجر شد؛ تاکتیکی که تطویل مذاکرات دیگر در آنجایی ندارد. تاکتیک «مذاکره برای مذاکره» تنها در دورهای برای جمهوریاسلامی کارآمد بود؛ البته به ادعای غربیها. ادعایی که مبتنی بر این بود که تهران این تاکتیک را پیش گرفته است تا زمان بخرد و برنامه هستهای خود را توسعه دهد؛ راست و دروغش گردن خودشان، اینکه این تاکتیک در دستور کار بوده است یا نه مهم نیست، مهم این است که همین تطویل مذاکرات در گذشته و عدم توافق طرفهای درگیر در موضوع هستهای ایران بر سر توقف یا ادامه برنامه هستهای هیچ گاه به مانعی در پیشبرد این برنامه تبدیل نشد. همین امر غربیها را به فکر تغییر تاکتیک انداخت. آنها برای آنکه در موضوع هستهای ایران زودتر به یک نتیجه ملموس دست پیدا کنند گسترش تحریمها را در دستور کار قرار دادند تا با ضدتاکتیک ابتکار عمل در مذاکرات را از دست جمهوریاسلامی ایران خارج و توپ ضرر تطویل مذاکرات را به زمین جمهوریاسلامی ایران ارسال کنند؛ که اتفاقا این طور هم شد. با گستردهتر شدن دامنه تحریمها علیه جمهوریاسلامی ایران و تأکید بر پابرجا ماندن آن تا زمان دستیابی به یک توافق همهجانبه برای ایجاد اطمینان نسبت به صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران، هر روز تأخیر در دستیابی طرفهای درگیر در موضوع هستهای ایران زمان را به ضرر جمهوریاسلامی و مردم ایران پیش میبرد. تا آنجا که تحریمها کمکم آثار خود را بر زندگی مردم ایران با کوچکتر شدن سفرها و بروز مشکلات در زندگی روزمره به خصوص تأمین داروهای مورد نیاز به جا گذاشت.
از آن پس تطویل در مذاکرات و «مذاکره برای مذاکره» از سوی جمهوریاسلامی منطقی نبود. هرچند با وجود درک این واقعیت هیچ گاه از سوی هیأت مذاکرهکننده هستهای پیشین اقدامی برای توقف این روند نشد. با این حال هیأت مذاکرهکننده هستهای جدید نمیتواند نسبت به تطویل مذاکرات بیتفاوت باشد. اساسا بهنظر میرسد دولت در پی تسریع در مذاکرات و پیشرفت در گفتوگوهاست. در همین حال محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در گفتوگو با شبکه خبری پرستیوی با تأکید بر اینکه «ما امیدواریم در مذاکرات رو به جلو حرکت کنیم و باید نتیجهگرا باشیم»، گفت: «بر این باوریم که مذاکرات نامحدود نیست و خود مذاکره فینفسه هدف نیست. ما اعتقاد داریم مذاکرات باید ضربالاجل داشته باشد، نتیجهگرایانه باشد و براساس حسننیت، شرایط برابر و احترام متقابل باشد. اکنون ما باید رویکرد این مذاکرات را تغییر دهیم». وزیر خارجه البته دستیابی به توافق در مذاکرات هستهای را منوط به تغییر تاکتیک غرب دانست و تأکید کرد آنها نیز همچون جمهوریاسلامی ایران باید با رویکرد تازه در مذاکرات حاضر شوند.
وی خطاب به طرفهای درگیر در موضوع هستهای گفت: «اکنون اگر میخواهید در قبال پرونده هستهای ایران به نتیجه برسید، باید نگاه خود را تغییر دهید؛ باید اهداف مشترکی داشته باشیم، نه اینکه ایران یک هدف و گروه ۱+۵ هدف دیگری داشته باشد. اگر آن کشورهایی که ادعا میکنند نگران برنامه هستهای ایران هستند، يكسری اهداف را دنبال کنند و ما هم یکسری اهداف را دنبال کنیم، در این صورت جدال رخ میدهد و بازی کودکانهای شکل میگیرد که در آن هر کسی به دنبال این است که بیشتر از دیگری امتیاز بگیرد». ظریف تأکید کرد: «چیزی که برای هر دو طرف نتیجهبخش خواهد بود، داشتن اهداف مشترک است و این اهداف از این قرارند: اول اینکه برنامه هستهای ایران باید صرفا صلحآمیز باقی بماند؛ ظاهرا این هدف اعلامشده طرف دیگر یعنی گروه ۱+۵ است».
وزیر خارجه با تأکید بر اینکه ما به دنبال سلاح اتمی نیستیم و سلاح اتمی هیچ جایگاهی در دکترین امنیتی ایران ندارد بنابراین، در هدف اول اشتراک داریم، گفت: ما حالا میخواهیم در هدف دوم نیز اشتراک پیدا کنیم. تنها راه تضمین اینکه برنامه هستهای ایران صلحآمیز باقی بماند این است که اجازه داده شود این برنامه در فضای قابل قبول و صلحآمیز بینالمللی ادامه پیدا کند. چرا؟ چون ظرفیتهای هستهای ایران داخلی هستند؛ برنامه هستهای ایران وابسته به خارج نیست به همین دلیل شما نمیتوانید ایران را از چیزی که متعلق به خود این کشور است، محروم کنید. ظریف در پاسخ به این سوال که «شما درباره مذاکرات هستهای با گروه ۱+۵ خوشبین هستید؟» گفت: «من خوشبین هستم که ما با عزم حل مشکل وارد مذاکرات خواهیم شد. «رسیدن به پاسخ مثبت» شعار ما برای این مذاکرات است، اما باید دو طرف همکاری داشته باشند. اگر آمریکا و باقی کشورهای عضو گروه ۱+۵ آماده نیستند که به صورت جدی وارد این فرآیند شوند». سناریویی کاملا متفاوت در پیش خواهیم داشت».
نظر