ناهنجاريها در صنعت ليزينگ
عليرضا شهرياري (دكترای حسابداري و حسابرس) - اشكال ناهنجاريها در صنعت ليزينگ دائما در حال رشد هستند. جالب است كه بسياري از اين ناهنجاريها توسط فروشندگان و خريداراني (اجاره كننده) صورت ميگيرد كه اكثر ضوابط غربالگري معمول توسط شركتهاي ليزينگ را برآورده كردهاند. در این یادداشت 6 نوع ناهنجاري معمول شناخته شده در صنعت ليزينگ به صورت مختصر تشريح ميشود.
تبديل دارايي تحت تملك مشتري به دارايي اجاره اي
در يك نوع ناهنجاري، فروشندهاي كه در واقع به دنبال تامين سرمايه در گردش است، تجهيزاتي را كه در حال حاضر در اختيار مشتريانش قرار داشته و تحت تملك او است تحصيل و آن را به شركت ليزينگ به عنوان تجهيزات خود معرفي نموده و آن را مجددا به مشتري (اجارهكننده) اجاره ميدهد. فروشنده بخشي از عوايد اجاره دريافتي از شركت ليزينگ را نزد خود نگه داشته و مابقي را به مشتري (اجارهكننده) منتقل ميكند. بسياري از اين فروشندگان جهت پنهان كردن اين ناهنجاري، از چندين شركت ليزينگ تامين مالي ميكنند.
بيش قيمتگذاري دارايي اجارهاي
در ناهنجاري ديگر، فروشنده تجهيزاتي را به بيش از قيمت واقعي آن به شركت خريدار ميفروشد كه البته تامين مالي خريد آن از طريق شركت ليزينگ بوده است. از آنجا كه عموما شركت ليزينگ تنها همان دارايي موضوع اجاره را به عنوان وثيقه تسهيلات پرداختي در اختيار دارد، در نتيجه موجب ميشود كه ميزاني از ريسك به شركت ليزينگ تحميل شود. به عبارت ديگر، در صورت نكول خريدار در پرداخت اقساط و اراده شركت ليزينگ براي تمليك و فروش دارايي، مبالغ حاصل از فروش دارايي تنها بخشي از طلب شركت ليزينگ را از خريدار پوشش ميدهد. در اين گونه موارد، فروشنده جهت متقاعد کردن خريدار جهت ورود به اين معامله بخشي از وجوه مازاد دريافت شده را در قالب تخفيفات به خريدار منتقل ميكند. از آنجا كه خريدار وجوهي را از فروشنده دريافت كرده، در ماههاي اوليه پرداخت اقساط، نكول نخواهد كرد و بنابراين اين نوع ناهنجاري در مدت زمان طولانيتري خود را نشان ميدهد.
فروشندگان، خريداران و داراييهاي واهي
همانطور كه ميدانيم يك معامله اجاره شامل سه ركن فروشنده، خريدار و شركت ليزينگ است. در كنار اين سه ركن، بايد يك دارايي نيز وجود داشته باشد كه موضوع اجاره قرار گيرد. در برخي موارد مشاهده شده است كه شركت فروشنده به دليل نياز به سرمايه در گردش بهرغم وجود دارايي و خريدار واقعي با معرفي يك دارايي واهي و نيز يك خريدار واهي از شركت ليزينگ، تامين مالي ميكند. عموما در اينگونه موارد شركت فروشنده از اشخاص وابسته به خود استفاده ميكند. دارايي موضوع اجاره هم ميتواند دارايي مستعمل فروشنده باشد. فروشنده كه احتمالا در وضعيت مالي چندان مناسبی به سر نميبرد، در صورت ارائه اطلاعات واقعي در مورد وضعيت مالياش به شركت ليزينگ جهت تامين مالي با جواب خير مواجه ميشود سعي ميكند با استفاده از خريدار وابسته به خود و دارايي واهي و معرفي آنها به شركت ليزينگ تامين مالي كند. عموما شركتهاي خريدار، شركتهاي كاغذي و بدون فعاليت هستند كه صرفا جهت تامين مالي توسط شركت فروشنده تاسيس ميشوند.
تجزيه يك معامله اجاره به معاملات كوچكتر
اين نوع ناهنجاري توسط فروشندگان و خريداران / اجارهكنندگاني صورت ميگيرد كه يك معامله اجاره بزرگ را به معاملات كوچكتر جهت اجتناب از افزايش حساسيت شركتهاي ليزينگ تجزيه ميكنند. اين فروشندگان سعي ميكنند كه ساير درخواستهاي خود جهت عقد قرارداد اجاره با شركتهاي ليزينگ ديگر را از شركت ليزينگ پنهان كنند. در اكثر موارد، فروشندگاني كه وارد چنين معاملاتي ميشوند از حد نصابهاي اعتباري شركتهاي ليزينگ آگاه هستند و به علت وضعيت مالي ضعيف خود و اجتناب از عبور از سقفهاي اعتباري، يك معامله اجاره را به تعداد زيادي از معاملات كوچكتر تجزيه ميكنند. به عنوان مثال، يك معامله 350 هزار ريالي از طريق تجزيه معامله به 5 معامله 70 هزار ريالي با 5 تامين كننده ماليمتفاوت انجام ميشود. برخي از اين معاملات از طريق شركتهايي انجام ميشود كه به دلايل خاص، وضعيت اعتباري شان توسط شركتهاي ليزينگ مورد بررسي قرار نميگيرد. در بسياري موارد، بدهكار يا اجارهكننده در گذشته بحران مالي داشته و به خاطر ميزان بدهي بالا ورشكسته شده است.
انتقال مطالبات معوق مشتري به شركت ليزينگ
اين نوع ناهنجاري، يكي از قديمي ترين و معمول ترين نوع ناهنجاري گزارش شده در صنعت ليزينگ است. در اين گونه موارد، عموما فروشنده از يك مشتري طلب معوقه دارد كه سالها است تسويه نشده است. فروشنده، معمولا مشتري را تهديد ميكند كه يا مانده بدهي سررسيد گذشته را بپردازد يا تجهيزات فروخته شده را تمليك کند. در برخي موارد به عنوان يك انتخاب، آنان به اين گونه مشتريان اين اختيار را ميدهند كه بدهي شان را تبديل به يك قرارداد اجاره كنند. با تبديل بدهي مشتري به يك قرارداد اجاره، شركت ليزينگ طلب فروشنده را پرداخت ميكند و اكنون شركت ليزينگ گرفتار يك مشتري بد حساب ميشود. در بسياري از اين معاملات شركت ليزينگ در نهايت متضرر ميشود. تمامي طرفين اين معامله شركتهاي قانوني و مشروع هستند و بنابراين اين ناهنجاري هرگز آشكار نميشود.
ارائههاي نادرست فروشندگان و اجارهكنندگان
اين ناهنجاري شامل فعاليتهايي نظير ارائه صورتهاي مالي دستكاري شده، پنهان كردن ورشكستگيهاي گذشته، پنهان كردن مالكيت، ارجاعات غلط، معرفي تجهيزات مستعمل به عنوان تجهيزات جديد، دستكاري تاريخ فروش يا تاريخ حمل تجهيزات، حمل تجهيزات به مكانهاي ديگر بدون اطلاعرساني، پنهان نمودن احكام قضايي در ارتباط با مصادره تجهيزات و اجاره دادن دوباره تجهيزاتي كه در وثيقه است.
نظر