Tweet
پاسخ : آیا تا آخر سال با نوسان میتوان 70%سود کرد ؟
وضعیت امروز بازار سهام
هرچند کاهش شاخص طی 6 ماه گذشته از حدود 90 هزار واحد به 70 هزار واحد چیزی بیش از 20 درصد نیست، اما کاهش ارزش و ثروت عده زیادی از سرمایه.گذاران به مراتب فراتر از این رقم است و به ویژه زیان سرمایه.گذاران حقیقی خرد و تازه.وارد که حکم «آش نخورده و دهان سوخته» در مورد آنان صادق است، بسیار سنگین و کمرشکن و برای مقامات کشور محل نگرانی عمیق بوده است.
برای حرفه.ای.های بازار، تنها کاهش شاخص و قیمت.ها نیست که مورد توجه قرار گرفته، بلکه کاهش قابل ملاحظه حجم معاملات و نقدشوندگی بازار نیز به موضوعی نگران.کننده بدل شده است.
چه اتفاقی افتاده است که تلاش. سرمایه.گذاران، مدیران بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار برای ارتقای سطح معاملات و توقف کاهش قیمت.ها به نتیجه مطلوب نمی.رسد؟ و چه باید کرد؟
عده زیادی از دست.اندرکاران بازار که سخت مشغول معاملات و سبد سهام خود هستند، توجه ندارند که رکود عمیق بازار سهام محدود به این بازار نیست؛ اگر در بازار واحدهای مسکونی و تجاری هم بودند، همین وضعیت را عمیقا احساس می.کردند؛ اگر در بازار فولاد، سیمان و سایر کالاهای واقعی بودند نیر احساس رکود می.کردند. در واقع بعد از بازارهای ارز، طلا و ساختمان بود که نوبت به بازار سهام رسید. اگر به شیوه شهودی بخواهید از رکود تصویری داشته باشید، از سوپر محل، کتاب.فروشی خود، فروشگاه پوشاک نزدیک به خانه و گل.فروشی مجاور بپرسید که وضع فروش.شان چگونه است؟ آنها به شما خواهند گفت که فروش.شان به شدت کاهش یافته است. آنها از رکود طرف تقاضا شرح مفصلی به شما خواهند داد. بنابراین، وضعیت بازار انعکاسی از این رکود عمیق در بخش واقعی اقتصاد است که به بازار سهام رسیده است. حرفه.ای.های بازار از این پدیده با اصطلاح «خبر خوب به بازار نمی.رسد» یاد می.کنند؛ یعنی، خبر خوبی در بخش واقعی اقتصاد نیست. پس، از میان ده.ها دلیل برای وضعیت جاری ضعیف بازار، مهم.ترین دلیل رکود عمیق و تنگنای اعتباری است که به بازار فشار می.آورد.
اکنون همه می.دانند که عمده قیمت.های جاری سهام در بازار، قیمت.های معقول و قابل دفاع است. اما، سهامداران بزرگ کمتر برای دفاع از سهام خود در بازار نقدینگی دارند. عمده سهامداران بزرگ نه تنها نمی.توانند منابعی به بازار بیاورند و بازارگردانی سهام خود را عهده.دار شوند، بلکه خود از نقدشوندگی نازل بازار شکایت می.کنند که نمی.توانند سهام خود را بفروشند. مثلا، سازمان تامین اجتماعی خود علاقه.مند به فروش سهام است، چون برای پرداخت حقوق بازنشستگان به نقدینگی نیاز دارد. بنابراین.، حداکثر لطفی که می.تواند به بازار کند آن است که سهامی نفروشد، اما دشوار می.توان از آن سازمان انتظار داشت، نقدینگی بیاورد و از سهام با قیمت مناسب در بازار دفاع کند. مشکل بازار سهام نیز مثل هر جای دیگر تنگنای منابع نقدی است.
سهامداران بزرگ و حرفه.ای.های بازار که اهل تحلیل.اند، البته چاره.ای جز انتظار برای شرایط بهتر بازار ندارند. علی.الاصول فروشنده نیستند و سطح عرضه را بالا نمی.برند. اگر برای طرف تقاضا منابع ندارند، حداقل سهام به بازار عرضه نمی.کنند. اما سهامداران کوچک و حقیقی ناآگاه (اگر هنوز بازار را ترک نکرده باشند) همچنان در خوف و رجا از قیمت.های پایین.تر، علاقه.مند به فروش.اند. حتی بسیاری از سهامداران کوچک نیز به این نتیجه رسیده.اند که قیمت.ها مناسب است، اما به دلیل نیاز آنها به نقدینگی، در شرایط ضعف تقاضا و کمبود نقدینگی، به بازار فشار می.آورند.
پس، چرایی وضعیت جاری بازار چندان دشوار نیست: از شهریور ماه سال1392، به دلیل انتظارات بالا از نتایج انتخابات، دولت جدید و مذاکرات 1+5، قیمت.ها در بازار سرمایه احتمالا با سرعت نا.مناسبی افزایش یافت. آنچه این تغییرات را باعث شد، به عوامل رفتاری بازار مربوط بود، به ویژه آن که لشکری از سهامداران حقیقی نا.آگاه نیز وارد بازار شده بودند. اما، رکود عمیق و نبود نقدینگی در بازار و حاکم.شدن شرایطی که آن را «تنگنای اعتباری» می.نامند، طرف تقاضای بازار سهام را بسیار تضعیف کرد. عوامل بنیادین بازار یا فاندامنتال.های بازار و بخش واقعی نیز مناسب نبوده است: کاهش تقاضا برای کالاهای واقعی، افزایش موجودی.ها، کاهش درآمدها، و کاهش سود وضع را باز هم ضعیف.تر کرده و به اصطلاح بازار، «خبر خوب زیاد نبوده است».
البته تحلیلگران بازار به نکات بسیار دیگری نیز اشاره می.کنند. عده.ای از آنان معتقدند دولت به قدر کافی از بازار حمایت نکرده و از افزایش نرخ اوراق مشارکت به 22 درصد به عنوان نمونه نام می..برند؛ یا از عملکرد نامناسب صندوق حمایت از بازار صحبت می.کنند؛ یا از برآورد بالای شاخص مورد محاسبه و چسبندگی آن به سمت بالا سخن می.گویند. این نوع انتقادها البته همواره در بازار وجود داشته و نمی.توان گفت که مواردی از این دست عوامل اصلی برای توضیح وضعیت جاری بازار است. به گمان اینجانب، نبود نقدینگی در بازار و تنگنای اعتباری در کشور، عامل عمده وضعیت جاری بازار است.
در کشورهای در حال توسعه و بازارهای سرمایه نوظهور، اصلاحات بازار سهام طول می.کشد، بحران طولانی.تر و با شیب تندتر است. شرایط نامناسب بازار سرمایه ایران نیز مثل بسیاری از کشورها پس از ترکیدن حباب مسکن و اعتبارات بروز کرده است. این وضعیت به گمان اینجانب پس از سقوط بازار اعتبارات در ایران و ناتوانی بانک.ها در اعطای اعتبار جدید، تامین سرمایه در گردش شرکت.ها، و خلق پول متناسب با گسترش طرف عرضه کالاها و خدمات رخ داده است. مثل سایر بحران.ها، متاسفانه ثروت.های زیادی در بازار سهام و املاک و مستغلات نابود می.شود. به علاوه، دراین شرایط دولت نمی.تواند ازشرایط رکودی جاری خارج شود و هیچ سیاست توسعه.ای را پیش ببرد. رکود جاری برصنعت و رفاه تاثیر می.گذارد؛ ارزش.های پولی را به شدت کاهش می.دهد؛ موجبات کاهش قیمت.ها در بازار سهام را فراهم می.آورد؛ هزینه.های اخذ تسهیلات برای بنگاه.ها را بالا می.برد؛ هزینه.های مالی تجاری را بالا برده و دسترسی به اعتبارات تجاری را دشوار می.کند؛ تجارت را کاهش می.دهد و... . اثر چنین وضعیتی بر سرمایه.گذاری.های آتی و تولید صنعتی سنگین است و کاهش مداوم و قابل ملاحظه سرمایه.گذاری در سال.های اخیر را باعث شده است. رکود جاری و تنگنای اعتباری، سرمایه.گذاری گسترده در زیرساخت.ها و سرمایه.گذاری ثابت در ظرفیت.های تولیدی را بسیار سخت کرده است. تحت این شرایط، تقاضای ملی تضعیف شده، ترازنامه شرکت.ها کوچک.تر شده، خروج سرمایه اتفاق افتاده و شرایط اعتباری داخلی غیرقابل تحمل شده است.
برای خروج بازار سرمایه از این وضعیت، بخش واقعی اقتصاد باید از رکود خارج شود. این امری ساختاری و بلند.مدت است. سرمایه.گذاران بازار سهام می.پرسند امروز چه باید کرد؟ درست است؛ خروج کشور از رکود و تنگنای اعتباری جاری حداقل در میان.مدت ممکن است. اما کار فوری.تر آن است که نگاهی به سبد سهام خود بیندازید؛ اگر تحلیل عوامل بنیادین چون درآمد، سود و ارزش دارایی.های شرکت حکم می.دهد که سهام باارزشی در اختیار بگيريد، از مراجعه به بازار و فروش سهام خودداری کنید. عمده قیمت.های سهام در بازار اکنون معقول و نرخ.های قیمت به عایدی مناسب به نظر می.رسد. به.ویژه، نهادهای بزرگ چون صندوق بازنشستگی، شرکت.های سرمایه.گذاری، بانک.ها، بیمه.ها، هلدینگ.های بزرگ و... که طی ماه.های اخیر میلیاردها تومان از ارزش دارایی.های خود را از دست داده.اند، حداقل برای آن سهامی که ارزشمند می.دانند باید بازارگردانی کنند. اگر نقدینگی ندارند، حداقل آن است که با اعطای اختیار فروش به سهامداران جزء، می.توانند تا حدی به آرامش بازار کمک کنند. چون مطمئن هستند که ارزش سهام.شان از قیمت.های جاری بالاتر است، دفاع از این سهام با اعطای اختیار فروش.، هزینه کمتری از افت قیمت.های ناشی از ترس و واکنش.های احساسی سهامداران کوچک.تر دارد. بی.شک دولت نیز با حمایت گسترده از بازار سهام و مقامات بورس با انجام اصلاحات اساسی و گسترده در زیرساخت.های بازار می.توانند در برگشت اعتماد به بازار نقش قابل ملاحظه.ای داشته باشند.
دکتر حسین عبده.تبریزی
عضو شورای عالی بورس
وضعیت امروز بازار سهام
هرچند کاهش شاخص طی 6 ماه گذشته از حدود 90 هزار واحد به 70 هزار واحد چیزی بیش از 20 درصد نیست، اما کاهش ارزش و ثروت عده زیادی از سرمایه.گذاران به مراتب فراتر از این رقم است و به ویژه زیان سرمایه.گذاران حقیقی خرد و تازه.وارد که حکم «آش نخورده و دهان سوخته» در مورد آنان صادق است، بسیار سنگین و کمرشکن و برای مقامات کشور محل نگرانی عمیق بوده است.
برای حرفه.ای.های بازار، تنها کاهش شاخص و قیمت.ها نیست که مورد توجه قرار گرفته، بلکه کاهش قابل ملاحظه حجم معاملات و نقدشوندگی بازار نیز به موضوعی نگران.کننده بدل شده است.
چه اتفاقی افتاده است که تلاش. سرمایه.گذاران، مدیران بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار برای ارتقای سطح معاملات و توقف کاهش قیمت.ها به نتیجه مطلوب نمی.رسد؟ و چه باید کرد؟
عده زیادی از دست.اندرکاران بازار که سخت مشغول معاملات و سبد سهام خود هستند، توجه ندارند که رکود عمیق بازار سهام محدود به این بازار نیست؛ اگر در بازار واحدهای مسکونی و تجاری هم بودند، همین وضعیت را عمیقا احساس می.کردند؛ اگر در بازار فولاد، سیمان و سایر کالاهای واقعی بودند نیر احساس رکود می.کردند. در واقع بعد از بازارهای ارز، طلا و ساختمان بود که نوبت به بازار سهام رسید. اگر به شیوه شهودی بخواهید از رکود تصویری داشته باشید، از سوپر محل، کتاب.فروشی خود، فروشگاه پوشاک نزدیک به خانه و گل.فروشی مجاور بپرسید که وضع فروش.شان چگونه است؟ آنها به شما خواهند گفت که فروش.شان به شدت کاهش یافته است. آنها از رکود طرف تقاضا شرح مفصلی به شما خواهند داد. بنابراین، وضعیت بازار انعکاسی از این رکود عمیق در بخش واقعی اقتصاد است که به بازار سهام رسیده است. حرفه.ای.های بازار از این پدیده با اصطلاح «خبر خوب به بازار نمی.رسد» یاد می.کنند؛ یعنی، خبر خوبی در بخش واقعی اقتصاد نیست. پس، از میان ده.ها دلیل برای وضعیت جاری ضعیف بازار، مهم.ترین دلیل رکود عمیق و تنگنای اعتباری است که به بازار فشار می.آورد.
اکنون همه می.دانند که عمده قیمت.های جاری سهام در بازار، قیمت.های معقول و قابل دفاع است. اما، سهامداران بزرگ کمتر برای دفاع از سهام خود در بازار نقدینگی دارند. عمده سهامداران بزرگ نه تنها نمی.توانند منابعی به بازار بیاورند و بازارگردانی سهام خود را عهده.دار شوند، بلکه خود از نقدشوندگی نازل بازار شکایت می.کنند که نمی.توانند سهام خود را بفروشند. مثلا، سازمان تامین اجتماعی خود علاقه.مند به فروش سهام است، چون برای پرداخت حقوق بازنشستگان به نقدینگی نیاز دارد. بنابراین.، حداکثر لطفی که می.تواند به بازار کند آن است که سهامی نفروشد، اما دشوار می.توان از آن سازمان انتظار داشت، نقدینگی بیاورد و از سهام با قیمت مناسب در بازار دفاع کند. مشکل بازار سهام نیز مثل هر جای دیگر تنگنای منابع نقدی است.
سهامداران بزرگ و حرفه.ای.های بازار که اهل تحلیل.اند، البته چاره.ای جز انتظار برای شرایط بهتر بازار ندارند. علی.الاصول فروشنده نیستند و سطح عرضه را بالا نمی.برند. اگر برای طرف تقاضا منابع ندارند، حداقل سهام به بازار عرضه نمی.کنند. اما سهامداران کوچک و حقیقی ناآگاه (اگر هنوز بازار را ترک نکرده باشند) همچنان در خوف و رجا از قیمت.های پایین.تر، علاقه.مند به فروش.اند. حتی بسیاری از سهامداران کوچک نیز به این نتیجه رسیده.اند که قیمت.ها مناسب است، اما به دلیل نیاز آنها به نقدینگی، در شرایط ضعف تقاضا و کمبود نقدینگی، به بازار فشار می.آورند.
پس، چرایی وضعیت جاری بازار چندان دشوار نیست: از شهریور ماه سال1392، به دلیل انتظارات بالا از نتایج انتخابات، دولت جدید و مذاکرات 1+5، قیمت.ها در بازار سرمایه احتمالا با سرعت نا.مناسبی افزایش یافت. آنچه این تغییرات را باعث شد، به عوامل رفتاری بازار مربوط بود، به ویژه آن که لشکری از سهامداران حقیقی نا.آگاه نیز وارد بازار شده بودند. اما، رکود عمیق و نبود نقدینگی در بازار و حاکم.شدن شرایطی که آن را «تنگنای اعتباری» می.نامند، طرف تقاضای بازار سهام را بسیار تضعیف کرد. عوامل بنیادین بازار یا فاندامنتال.های بازار و بخش واقعی نیز مناسب نبوده است: کاهش تقاضا برای کالاهای واقعی، افزایش موجودی.ها، کاهش درآمدها، و کاهش سود وضع را باز هم ضعیف.تر کرده و به اصطلاح بازار، «خبر خوب زیاد نبوده است».
البته تحلیلگران بازار به نکات بسیار دیگری نیز اشاره می.کنند. عده.ای از آنان معتقدند دولت به قدر کافی از بازار حمایت نکرده و از افزایش نرخ اوراق مشارکت به 22 درصد به عنوان نمونه نام می..برند؛ یا از عملکرد نامناسب صندوق حمایت از بازار صحبت می.کنند؛ یا از برآورد بالای شاخص مورد محاسبه و چسبندگی آن به سمت بالا سخن می.گویند. این نوع انتقادها البته همواره در بازار وجود داشته و نمی.توان گفت که مواردی از این دست عوامل اصلی برای توضیح وضعیت جاری بازار است. به گمان اینجانب، نبود نقدینگی در بازار و تنگنای اعتباری در کشور، عامل عمده وضعیت جاری بازار است.
در کشورهای در حال توسعه و بازارهای سرمایه نوظهور، اصلاحات بازار سهام طول می.کشد، بحران طولانی.تر و با شیب تندتر است. شرایط نامناسب بازار سرمایه ایران نیز مثل بسیاری از کشورها پس از ترکیدن حباب مسکن و اعتبارات بروز کرده است. این وضعیت به گمان اینجانب پس از سقوط بازار اعتبارات در ایران و ناتوانی بانک.ها در اعطای اعتبار جدید، تامین سرمایه در گردش شرکت.ها، و خلق پول متناسب با گسترش طرف عرضه کالاها و خدمات رخ داده است. مثل سایر بحران.ها، متاسفانه ثروت.های زیادی در بازار سهام و املاک و مستغلات نابود می.شود. به علاوه، دراین شرایط دولت نمی.تواند ازشرایط رکودی جاری خارج شود و هیچ سیاست توسعه.ای را پیش ببرد. رکود جاری برصنعت و رفاه تاثیر می.گذارد؛ ارزش.های پولی را به شدت کاهش می.دهد؛ موجبات کاهش قیمت.ها در بازار سهام را فراهم می.آورد؛ هزینه.های اخذ تسهیلات برای بنگاه.ها را بالا می.برد؛ هزینه.های مالی تجاری را بالا برده و دسترسی به اعتبارات تجاری را دشوار می.کند؛ تجارت را کاهش می.دهد و... . اثر چنین وضعیتی بر سرمایه.گذاری.های آتی و تولید صنعتی سنگین است و کاهش مداوم و قابل ملاحظه سرمایه.گذاری در سال.های اخیر را باعث شده است. رکود جاری و تنگنای اعتباری، سرمایه.گذاری گسترده در زیرساخت.ها و سرمایه.گذاری ثابت در ظرفیت.های تولیدی را بسیار سخت کرده است. تحت این شرایط، تقاضای ملی تضعیف شده، ترازنامه شرکت.ها کوچک.تر شده، خروج سرمایه اتفاق افتاده و شرایط اعتباری داخلی غیرقابل تحمل شده است.
برای خروج بازار سرمایه از این وضعیت، بخش واقعی اقتصاد باید از رکود خارج شود. این امری ساختاری و بلند.مدت است. سرمایه.گذاران بازار سهام می.پرسند امروز چه باید کرد؟ درست است؛ خروج کشور از رکود و تنگنای اعتباری جاری حداقل در میان.مدت ممکن است. اما کار فوری.تر آن است که نگاهی به سبد سهام خود بیندازید؛ اگر تحلیل عوامل بنیادین چون درآمد، سود و ارزش دارایی.های شرکت حکم می.دهد که سهام باارزشی در اختیار بگيريد، از مراجعه به بازار و فروش سهام خودداری کنید. عمده قیمت.های سهام در بازار اکنون معقول و نرخ.های قیمت به عایدی مناسب به نظر می.رسد. به.ویژه، نهادهای بزرگ چون صندوق بازنشستگی، شرکت.های سرمایه.گذاری، بانک.ها، بیمه.ها، هلدینگ.های بزرگ و... که طی ماه.های اخیر میلیاردها تومان از ارزش دارایی.های خود را از دست داده.اند، حداقل برای آن سهامی که ارزشمند می.دانند باید بازارگردانی کنند. اگر نقدینگی ندارند، حداقل آن است که با اعطای اختیار فروش به سهامداران جزء، می.توانند تا حدی به آرامش بازار کمک کنند. چون مطمئن هستند که ارزش سهام.شان از قیمت.های جاری بالاتر است، دفاع از این سهام با اعطای اختیار فروش.، هزینه کمتری از افت قیمت.های ناشی از ترس و واکنش.های احساسی سهامداران کوچک.تر دارد. بی.شک دولت نیز با حمایت گسترده از بازار سهام و مقامات بورس با انجام اصلاحات اساسی و گسترده در زیرساخت.های بازار می.توانند در برگشت اعتماد به بازار نقش قابل ملاحظه.ای داشته باشند.
دکتر حسین عبده.تبریزی
عضو شورای عالی بورس
نظر